استناد به تبار و نسب و پیوند آن با قدرت تا سال ۱۲۲ هجری

استناد به اصل و نسب و تبار برتر داشتن برای مشروعیت بخشی به قدرت از دیرباز در ساختار قبیله ای عرب حائز اهمیت بوده است. پس از اسلام و بطور مشخص بعد از وفات پیامبر، مقوله استناد به تبار و اصل و نسب در سقیفه بنی ساعده با جانشینی پیامبر و با امامت و خلافت گره خورد و سبب منازعات و مناقشات کلان سیاسی و فرقه ای(کلامی)گردید. این امر بویژه از آن رو دارای اهمیت است که در مذهب شیعه خویشاوندی با پیامبر، یکی از پایه های قدرت سیاسی این مذهب است. مساله پژوهه حاضر این است که نظم گفتمانی برای دست یابی به قدرت در متون مربوط به این برهه زمانی (دوره علی بن ابیطالب تا امام باقر در سال ۱۲۲ هجری)شناسایی گردد، و مشخص شود که در این نظم گفتمانی کدام گفتمان برای دست یابی به قدرت، خودی و برجسته سازی شده و کدام غیرخودی و به حاشیه رانده شده است. بدین صورت می توان با روشی داده بنیاد و عینی از رویکرد ائمه نسبت به قدرت درک بهتری به دست آورد. مبنای نظری در این پژوهه، نظریه گفتمان لاکلاو موف است و روش پژوهش مبتنی بر مدل نشانه شناسی گفتمانی است. بر این اساس مشخص گردید که نظم گفتمانی موجود شامل گفتمان های تئوکراسی پایبند و وفادار به رهبری کاریسمائی و آریستوکراسی قبیله ای سنت گرا است.گفتمان دین باور مدافع ویژگی های کاریسماتیک و پیامبر گونه، گفتمان برجسته سازی شده و خودی و گفتمان سنت گرا حاشیه رانی شده و غیرخودی است. دال مرکزی در گفتمان تئوکراسی دال جانشینی با ویژگی های کاریزماتیک دینی است که در تقابل و تنازع با آریستوکراسی قبیله ای سنت گرا است که به انحصار قدرت و غصب آن در خاندان بنی امیه گرایش دارد.

کلیدواژه ها:

تبار و نسب ، قدرت ، تحلیل گفتمان لاکلاوموف ، نشانه شناسی گفتمانی ، برجسته سازی و حاشیه رانی.