نگاهی بر اهمیت توسعه پایدار کشاورزی در راستای حفاظت از محیط زیست درایران (استان های کرمانشاه وهمدان)

محیط زیست روستایی و عناصر تشکیل دهنده آن چون منابع طبیعی، آبی، خاکی، هوای سالم و غیره منابع ارزشمند هستند واز این رو احساس مسئولیت و تعهد نسبت به سالم نگه داشتن آنها برای همگان ضروری است (صالحی، ۱۳۹۹). محیطزیست یکی از ابعاد حساس و آسیب پذیر روستاهاست که نسبت به شهرها کمتر تحت تاثیر آلاینده های مختلف قرار گرفتهاست، ولی اشاعهی الگوی مصرف شهری، استفاده ی بی رویه از مواد شیمیایی در کشاورزی و هجوم بعضی منابع آلاینده شهریبه حریم روستاها و تغییر الگوی مصرف روستائیان زمینه های تخریب محیط زیست در روستاها را ایجاد نموده است (Salehi, ۲۰۰۸). در واقع یکی از ابعاد مهم زندگی انسان، به تعامل و رابطه ی وی با طبیعت بر می گردد. واقعیت این است که نظامخلقت به نحوی سامان یافته است که طبیعت را پناه گاه انسان و سایر موجودادت قرار داده است. اما امروزه محیط زیستطبیعی مورد تهدید واقع شده است. زیر انسان به کمک فناوری، قادر است تا در سطح کرهی زمین، به تخریب محیط زیستاقدام کند (Bourdeau, ۲۰۰۴).محیط زیست به همه محی طهایی که در آ نها زندگی جریان دارد، گفته میشود مجموعه ایاز عوامل فیزیکی خارجی و موجودات زنده که با هم در کنش هستند، محیط زیست را تشکیل میدهند و بر رشد و نمو و رفتارموجودات زنده تاثیر می گذارند -شاخص های عملکردزیست محیطی (EPI) به عنوان متغییر مستقل می باشدکه توسط این(معیارها) در قالب طیف لیکرت مورد بررسی قرار می گیرد. آلودگی هوا ۲ - منابع آب ۳ – منابع خاک ۴ - تنوع زیستی سنجیدهخواهدشدتوسعه هم ه جانبه سرزمین به عوامل بیشماری متکی است. از پارامترهای اساسی جه ت حصول توسعه کلا ن و به ویژهتوسعه سکونتگاه های روستایی به عنوان فضاهایی که بخش زیادی از جمعیت را در خود جای داده، توسعه پایدار بخشکشاورزی است (قدیری معصوم و حجی پور، ۱۳۹۵ : ۱۰۹). در واقع یکی از مهم ترین اهداف هر نظام اقتصادی رسیدن بهتوسعه ی اقتصادی است که کشاورزی از مهمترین بخش های آن می باشد (شاکری بستان آباد و صالحی کمرودی، ۱۳۹۹ : ۴۵۳).به گونه ای که در بسیاری از کشورها به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته در مراحل اولیه توسعه، مبناساز تحولات شده است(مطیعی لنگرودی و شمسایی، ۱۳۸۶ : ۸۵). به همین دلیل در چند دهه ی اخیر نگرش ها، انگاره ها و ایستارهای جدیدی دررابطه با توسعه ی پایدار در بهره برداری از منابع کشاورزی شکل گرفته است (کوچکی و همکاران، ۱۳۹۲ : ۱۸۱). کشاورزیپایدار، فعالیتی علمی و مبتنی بر اصول بومشناختی است که هدف اصلی آن ایجاد حالت تعادل و رسیدن به پایداری در تولیدمی باشد. (شاهی مریدی و همکاران، ۱۳۹۶ : ۱۹۹). در واقع کشاورزی پایدار را می توان نوعی فرآیند بهینه سازی دانست که بااستفاده درست از منابع طبیعی، بتوان نیاز غذایی بشر را تامین کرده و کیفیت محیط زیست را بالا ببرد (رضایی فرهادآباد ومجرد، ۱۳۹۷ : ۳۶).امنیت غذایی به معنای اطمینان از دسترسی عموم مردم به غذای کافی، سالم و مغذی است.افزایش جمعیت و به دنبال آنافزایش تقاضا مستلزم بالا بردن میزان تولید در واحد سطح است، از جانب دیگر سطح زمین های زراعی بر اثر عوامل گوناگونینظیر خشکسالی، افزایش شوری خاک و توسعه شهرها کاهش یافته است. مصرف بیرویه و بیش از حد کودهای شیمیایی درمزارع و باغات، علاوه بر هزینه گزافی که بر دوش کشاورز میگذارد، اثرات جبران ناپذیری را نیز به دنبال دارد .به طور مثالبرهم خوردن تعادل عناصر غذایی، کاهش کمیت و کیفیت محصول، تجمع فلزات سنگین همچون بور، کادمیوم، سرب و غیرهدر گیاه را میتوان نام برد. همچنین از سایر مشکلات به وجودآورنده میتوان کاهش جذب عناصرو ریز مغذی ها توسط ریشه،تخریب و از بین رفتن ساختمان خاک، آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی، کاهش جمعیت موجودات زنده خاک و غیره راعنوان نمود. در حالی که کشاورزی ارگانیک یکی از راهبردهای کشاورزی پایدار است که مبتنی بر روشهای طبیعی کنترلآفات و بیماریها می باشد و کاربرد آفت کشها و علف کشهای مصنوعی، کودهای شیمیایی، هورمون ها و آنتی بیوتیک ها تا حدامکان در آن منع میشود.لذا دردهه های اخیر تلاشها ی بسیار ی درسطح بین المللی برای حرکت به سمت توسعه پایدار بهوجودآمده است . در ادامه، در ارتباط با مسئله تخریب محیط زیست رویکردها مختلفی وجود دارد، برای مثال، در مباحثیچون فرضیه ی ردپای کربن، به این موضوع پرداخته میشود که، انتشار گازهای گلخانه ای در ارتباط با یک فعالیت، گروهفعالیت و یا یک محصول است. به بیان دیگر، تقریبا هرچیزی که تولید میشود، باعث انتشار گازهای گلخانه ای (GHG) بهطور مستقیم، که اغلب شناسایی آن نیز آسان است و غیر مستقیم، که کمتر واضح و آشکار است، می شود. از مهمترین گازهایگلخانه ای تولید شده توسط فعالیتهای انسانی، دی اکسید کربن است. انرژی برای تولید حمل و نقل محصولات مورد نیازاست، و گازهای گلخانه ای نیز زمانی که محصولات به پایان عمر مفید خود می رسند، انتشار می یابند .(Abbott, ۲۰۱۸).

کلیدواژه ها:

محیط زیست ، توسعه پایدار کشاورزی ، کودها وسموم شیمیایی