بررسی چگونگی کاربرد وجه فعل التزامی در غزلیات مولوی

در این پژوهش کوشش شده تا از میان انواع وجه فعلهایی که در غزلیات مولوی بکار رفته است، وجه فعل التزامی از نظر نحوه ی کاربرد فعل از بعد معنایی و همچنین میزان تاثیرگذاری این وجه فعل، در سخن واکاوی شودروش تحقیق در این پژوهش، کتابخانه ای، آماری و توصیفی–تحلیلی است. دامنه ی پژوهش، پنجاه غزل از مولوی است که به ترتیب الفبایی، مطالعه و فیشبرداری شده است. سپس؛ با گرفتن بسامد آماری به روشی علمی و دقیق، انواع وجه فعل و بطور خاص، وجه فعل التزامی بررسی، توصیف و تحلیل شده است.نتایج نشان داد که از مجموع ۲۳۲ جمله ای که در ابیات پنجاه غزل مولوی وجود داشت، ۲۴۳ مورد وجه فعل التزامی و ۵۰ وجه فعل التزامی شرطی، ۹ مورد دعایی، ۴ مورد تمنا، تاسف، تاکید و سوگند، ۳ مورد شک و ۱ مورد آرزو و دعا بکار رفته بود.همچنین در بررسی معانی ثانویه جمله ها و افعال خبری، توجه مولانا به مفاخره، اظهار انبساط و نشاط، دعا، و ملامت، هشدار، اندوه و تاسف و در نهایت روشنگری و ارشاد بیش از سایر معانی بوده است، که میتواند نشانی از والا منشی و انبساط و انقباض احوال درونی و همچنین استغراق در مقام رضا باشد. اینگونه تصاویر متناقض درونی که به دلیل عرفان و غرق شدگی در وحدت وجود است، در سرتاسر غزلیات مولانا، همچون مثنوی کبیر، رخ مینماید.

کلیدواژه ها:

جمله ، فعل ، وجه فعل ، وجه فعل التزامی