شعر و ادب در دوره بنی امیه و عباسی

در دوران ظهور اسلام ( اوایل ظهور اسلام تا خلافت خلفای راشدین) اهمیت خطابه بیشتر از شعر شد؛ چون مسلمین در دفاع از اسلامو نشر آن پیاپی در جنگ با کفار بودند و خطابه در تهییج و بر انگیزی عزم قوای مسلمین نقش بسزایی داشت. با روی کار آمدن امویان نقش شعر و شاعری در پیشبرد اهداف خلفای اموی پر رنگتر شد و از شعر به عنوان نوعی سپر دفاعی هم برای تحقیر دشمنو هم برای بزرگداشت ممدوحان استفاده میشد و خلفای بنی امیه به شاعرانی که نیکو سخنتر بودند و بیشتر از آنان تعریف و تمجید میکردند عنایت بیشتری نشان دادند.معاویه موسس دولت اموی میگوید: شعر را بالاترین وظیفه و هدف اخلاقی و ادبی خود قرار دهید. علت عمده توجه امویان به شعر و شاعری مبارزه با مخالفان و رقیبان ( اهل بیت پیغمبر) بود؛ چون آنها به خوبی میدانستند که مردم خلافت را حق اهل بیت میدانند.بسیاری از خلفای اموی و عباسی آن قدر به شعر علاقهمند بودند که خود نیز شعر میسرودند. یزید بن معاویه، ولید بن عبدالملک ، هارون الرشید ، ابن معتز (فقط یک شبانه روز خلیفه بود) و الراضی باالله خلفایی هستند که خود شعر میگفتند.شعر در دوره عباسی راهی را می پیمود که کاملا مخالف دوره ی اموی بود. معانی جدید زیادی وارد شعر این دوره شد و شعرا شیوه های گوناگونی در وصف و تعبیر این معانی به کار بستند و آن بدین دلیل است که زندگی در عصر بنی عباس از هر جهتی جدید شده بود و ارتباط بین این تمدن جدید که در بغداد و نواحی اطراف آن شکوفا شده و بین طبیعت بدوی و خشن اموی قطع شد یا به مرور قطع میشد و فرهنگ های گوناگونی در آن نشو و نما یافتند و طبیعت بسیار پر رونق با ثروتهای گوناگون و اقالیم معتدل و هوای نیکو رهاورد دوره عباسی بود که در سایه آن بسیاری از علوم شکوفا شد.بدلیل آمیخته شدن فرهنگهای مختلف از قبیل فارس، هند و یونان در دوره عباسی تاثیراتی گوناگون در زمینه هایی همچون حکمت و موعظه، فلک و نجوم، سیاست و اخلاق و علم و فلسفه رخ میدهد. همه اینها باعث ایجاد تغییری اساسی می شود و نتیجه آن که ادبیاتی در این دوره بروز میکند که در هیچ دورهای چه جاهلیت و چه صدر اسلام شاهد آن نیستیم.

کلیدواژه ها:

شعر ، ادبیات ، بنی عباس ، بنی امیه