تحلیل اقتصادی طرح تحول نظام سلامت با روش شکست ساختاری

زمینه و هدف: طرح تحول نظام سلامت با ۳ رویکرد حفاظت مالی از بیماران، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و ارتقای کیفیت خدمات از سال ۱۳۹۳ اجرا شد و با دستاوردها و چالش ­هایی همراه بوده است. باتوجه به میزان وسیع منابع مالی استفاده شده در این طرح و چالش محدودیت منابع در کشور، بررسی تحلیل اقتصادی عملکرد آن در ارتقای شاخص­ های منتخب درمانی و مالی ضروری می باشد. روش بررسی: در این مطالعه از ابزارهای اقتصادسنجی استفاده شد. شاخص ­های درمانی و مالی مرتبط با عملکرد بسته ­های طرح تحول طی بازه زمانی ۱۳۸۳ لغایت ۱۳۹۸ جمع­ آوری و با کاربرد روش حداقل مربعات معمولی و تعمیم یافته، ضریب تاثیرگذاری طرح تحول بر شاخص ­های منتخب بررسی و سپس با روش شکست ساختاری و آزمون­ های پرون، زیوت-اندریوز و لی استرازیکیچ، موفقیت طرح تحول نظام سلامت در تغییر روند شاخص ­ها و ایجاد شکست ساختاری مورد آزمون قرار گرفت. یافته ها: طبق آزمون رگرسیون حداقل مربعات معمولی و تعمیم یافته، تمامی ضرایب معنادار و تاثیر مثبت هزینه ­های طرح تحول بر بهبود شاخص ­ها تایید شد. بیشترین تاثیر مرتبط با شاخص پرداخت از جیب، با ضریب ۷/۰ درصد و کم­ترین تاثیرپذیری مرتبط با شاخص مرگ کل با ضریب ۰۰۶/.- است. طبق نتایج آزمون­ های شکست ساختاری نیز، تمامی شاخص­ ها قبل از اجرای طرح تحول و ۶ شاخص بعد از اجرای طرح تحول، شکست ساختاری را ثبت کرده ­اند. نتیجه گیری: نتایج آزمون­ های انجام شده در ابتدا تاثیرگذاری طرح در ارتقای شاخص ­ها را تایید می­ کند. همچنین طبق آزمون­ های شکست ساختاری، تمامی شاخص ­ها نقاط شکست ساختاری قبل از اجرای طرح تحول را نشان می­ دهد. این نتیجه که به دلیل افت آن­ ها در آن مقطع زمانی بوده، بر لزوم اجرای طرح تحول تاکید می­ کند. ولی بعد از اجرای طرح، نقاط شکست ساختاری مثبت به صورت عمده که نشان­ دهنده ارتقای قابل توجه شاخص­ ها است، مشاهده نشد.

کلیدواژه ها:

Health system transformation plan ، Cost-benefit analysis ، Econometric models ، Structural break methods ، طرح های نظام سلامت ، تحلیل هزینه سودمندی ، مدل های اقتصادسنجی ، روش شکست ساختاری