پدیده انقباض شهری، مفهومی مغفول در ادبیات نظری داخلی

شهرها سیستم های پویایی هستند که تحت عوامل مختلف رشد می کنند یا رو به زوال می روند. انقباض شهری یکی از مفاهیم جدیدی است که در دهه اول قرن ۲۱ بدان توجه شد. درحقیقت، این مفهوم بیانگر نوعی زوال شهری است که تحت تاثیر کاهش جمعیت، اقتصاد، کالبد، محیط زیست، و سایر ابعاد شهری قرار دارد. ماهیت چندبعدی و علی  معلولی این پدیده باعث شده است که به صورت چرخه های مشکل ساز ظاهر و با گذشت زمان باعث مرگ ومیر در شهرهای آسیب دیده شود. بسیاری از عوامل از سطح جهانی تا محلی می توانند این مفهوم را ایجاد یا تشدید کنند؛ ازجمله موضوعاتی مانند جهانی شدن و رقابت پذیری، صنعت زدایی، حومه سازی، و زوال سیاسی. در مطالعات و تحقیقات پر شماری در کشورهای توسعه یافته علل و تاثیرات آن اندازه گیری شده است، اما باوجود اهمیت این مفهوم، تاکنون تحقیقات بسیار کمی در کشورهای در حال توسعه انجام شده است. این پژوهش با هدف معرفی پدیده انقباض شهری، که یکی از موضوعات مهم کمتر مورد توجه در کشورهای جهان جنوب است، و همچنین بررسی پیش ران های مربوط به انقباض شهری در شهر کوچک مقیاس هرسین صورت می گیرد. روش پژوهش به صورت کمی و کیفی است، بدین صورت که، از سویی، با بررسی آمار و ارقام مربوطه، میزان تغییرات جمعیتی و همبستگی آن با متغیرهای مربوط به انقباض شهری در دوره های مختلف احصا می گردد، از سوی دیگر، با استفاده از تحلیل محتوای مصاحبه با مهاجرین، مقولات و تم های مربوط به انقباض شهری و سپس پیش ران های این پدیده استخراج می شود. در این پژوهش، با بررسی مطالعات جمعیتی استان کرمانشاه، مشخص می شود که ۵ شهر این استان جمعیت خود را در سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ از دست داده اند و بیشترین انقباض مربوط به شهر هرسین با ۱۱٫۶٪ است. بر اساس تحلیل محتوای مصاحبه ها و بررسی های کمی، مهم ترین پیش ران های مربوط به انقباض شهری هرسین اشتغال، کمبود امکانات، مشکلات اجتماعی، و پیش ران های سیاسی در شهر مبدا هستند.

کلیدواژه ها:

انقباض شهری ، مهاجرت شهری ، انقباض شهرهای کوچک مقیاس ، تحلیل محتوای کیفی ، تحلیل تم ، شهر هرسین