بررسی تطبیقی جامعیت موضوعی قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی

جامعیت قرآن در شمار مبانی دلالی تفسیر قرآن کریم قلمداد می‎شود. به سبب اهمیت این موضوع، مفسران و اندیشمندان قرآنی به تبیین چیستی و بررسی آن پرداخته‎اند که در این میان بررسی تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی به عنوان مفسران تاثیرگذار و صاحب منهج و روش شناخته شده حائز اهمیت هست. با توجه به چهار نظر و دیدگا‎ه حداکثری، حداقلی، اعتدالی و مقایسه‎ای که در این زمینه وجود دارد؛ در این نوشتار به بررسی تقریرات مختلف نظر علامه طباطبایی که در تفسیر المیزان به آنها اشاره کرده اند، پرداخته می‎شود و با جمع‎بندی آنها، دیدگاه اعتدالی را به ایشان نسبت می‎دهیم. همه تقریراتی که علامه طباطبایی به آنها اشاره کرده اند را می‎توان در عبارت ذیل جمع نمود که مراد ایشان از جامعیت قرآن این است که: «با توجه به هدف هدایتی قرآن، جامعیت آن متناسب با برآوردن نیازهای هدایتی قرآن و تامین سعادت دنیوی و اخروی آن به عنوان آخرین کتاب آسمانی، هست.» همچنین با بررسی نظر آیت الله جوادی آملی و تفصیلی که به آن پرداخته اند، نظر ایشان به دو قسم مقام لفظی و جمعی تقسیم می‎شود که در ظاهر قرآن با نظر علامه یکسان و طبق مقام جمعی حقیقت قرآن، متفاوت با دیدگاه علامه طباطبایی هست؛ ایشان در مقام جمعی با کمک روایات و تکیه بر چهار شاهد قائل به دیدگاه حداکثری از قرآن شده‎اند و نظری برخلاف علامه طباطبایی ارائه داده، با نقدی که بر کلام استادشان داشته‎اند، آن را رد کرده‎اند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تطبیقی به این مسئله می پردازد.

کلیدواژه ها:

قرآن ، جامعیت. انواع جامعیت ، جامعیتحد اکثری ، جامعیتاعتدالی ، علامه طباطبایی ، آیت الله جوادی آملی