ماهیت، مبانی و آثار حق شفعه در حقوق ایران

حق شفعه که به معنای استحقاق تملک سهم فروخته شده ی شریک است یک نهاد حقوقی است که به تبع فقه امامیه در حقوق جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته و یک امر استثنایی و جدای از قراردادها می باشد. حق شفعه حقی است مالی و در تقسیم بندی حقوق مالی حقی عینی محسوب می شود و مانند سایر عقود به دو طریق صریح و ضمنی ساقط می شود. ادله ی مشروعیت حق شفعه عبارت است از سنت و اجماع. ازآنجا که رسالت این تحقیق مطالعه تطبیقی است با بررسی منابع فقهی به دست آمد که علمای اهل سنت و امامیه در برخی از شرایط حق شفعه مانند مشاع و قابل تقسیم بودن و انتقال سهم بوسیله ی بیع متفق القول هستند، البته مذهب شافعیه شفعه را در عقود معاوضی مانند هبه وصلح هم ثابت می دانند. در موارد دیگر فقهای عامه و امامیه با یکدیگر تفاوت دیدگاه دارند مانند شرط غیر منقول بودن و محدود بودن شمار شریکان که در مورد غیر منقول بودن مذهب شافعیه و حنبلیه شفعه را در منقولات هم ثابت می دانند اما فقهای امامیه شفعه را فقط در اموال غیر منقول ثابت و جاری می دانند و در محدود بودن شمار شریکان، همه ی علمای اهل سنت شفعه را در بیش از دو نفر بودن شرکا ثابت می دانند بر خلاف علمای امامیه که شفعه را در بیش از دو نفر بودن شرکا جاری ندانسته اند.

کلیدواژه ها:

حق شفعه ، اعمال حق شفعه ، شفیع ، ملک مشاع ، شرکت