نظریه بوم نقد ادبی آشنایی با مکاتب نوین پژوهشی در بررسی و تحلیل صورت و محتوای آثار ادبی

طی سال های اخیر، و بخصوص با افول «نظریه» (ساختارگرایی، پساساختارگرایی و ساخت گشایی)، از آغاز دهه 1990 میلادی تاکنون شاهد تمایل بسیاری از منتقدان جهت بهره گیری از روش شناسی های علمی مورد استفاده در دیگر علوم در حیطه پژوهش های ادبی هستیم. بوم -نقد(Ecocriticism)، از جدیدترین رویکردها در مطالعات ادبی، حاصل همین دیدگاه است. نظریه ادبی بوم - نقد برمطالعه (بینارشته ای)ادبیات و زیست بوم در ارتباط با یکدیگر تأکید دارد. شناخت و بهره گیری از نظریه و نقد ادبی نوین نه تنها چارچوبی نظری برای مطالعات ادبی فراهم می آورد، بلکه موجب نوآوری در پژوهش نیز می شود. این مقاله برآنست تا درآمدی بر پیشینه، اصول، روش شناسی و کاربرد نظریه ادبی بوم نقد ارائه کند. در آغاز، بعد از پرداختن به پیشینه ای کوتاه و روند و علل ظهور این نظریه در نیمه دوم قرن بیستم، تعاریف بوم نقد از دیدگاه صاحب نظران مختلف ارائه می شوند. سپس، موقعیت رویکردهای گوناگون بر طیف بوم - نقد بین دو منتها، که یکی ساخت گرایانه (constructivist) و متأثر از پساساختارگرایی و دیگری قایل به اندیشه ساخت گرایانه واقعیت عینی و محاکات است، بررسی می گردد. در ادامه، چند نمونه از روش شناسی های بوم- نقد معرفی می شوند. و در آخر، به امکان کاربرد و ضرورت بهره گیری از بوم- نقد در پژوهش های ادبی در حوزه ادب پارسی و نتایج ادبی، فرهنگی و سیاسی اجتماعی آن می پردازیم.

کلیدواژه ها:

بوم نقد ، تحلیل ادبی