هوش معنوی و سلامت معنوی در دانشجویان دانشکده پرستاری بروجن

زمینه و هدف: افرادی که از سلامت معنوی برخوردارند، افرادی توانمند، قوی، دارای قدرت کنترل و حمایت اجتماعی بیشتری هستند و توانایی تطابق با تنش های معنوی و مداخلات لازم جهت سازگاری و مقابله با مشکلات و بحران های پیش آمده را دارند. با توجه به سلامت کل نگر که لازمه آن توجه به تمامی ابعاد وجودی انسان است سلامت معنوی اعضای تیم مراقبتی خصوصا پرستاران نقش مهمی در ارائه مراقبت کل نگر دارد. در این میان دانشجویانی که در آینده می خواهند با امر مراقبت و درمان بیماران سر و کار داشته باشند باید از سلامت معنوی مطلوبی برخوردار باشند. شکل گیری باورها و عقاید معنوی دوران دانشجویی در نگرش معنوی دانشجویان نسبت به مسائل معنوی بیماران اهمیت زیادی دارد. هر چه دانشجویان از سلامت معنوی کافی برخوردار باشند در آینده بهتر می توانند به ارائه مراقبت معنوی که جزئی از مراقبت کل نگر از بیماران است بپردازند. یکی از عواملی که می تواند نقش مهمی در ارتقاء سلامت معنوی داشته باشد هوش معنوی است. دانشجویانی که از هوش معنوی بالاتری برخوردارند می توانند درک درستی نسبت به ابعاد مختلف سلامتی و از جمله سلامت معنوی داشته باشند و با انتقال آن به محیط های بالینی نقش موثری در گسترش سلامت بیماران داشته باشند. بنابراین مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط بین هوش معنوی و سلامت معنوی در دانشجویان دانشکده پرستاری صورت گرفته است. روش بررسی: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع مقطعی است که در سال ۱۳۹۶ بر روی دانشجویان دانشکده پرستاری شهر بروجن انجام شد. روش نمونه گیری به روش سرشماری از کل دانشجویان دانشکده پرستاری با حجم نمونه ۱۷۸ نفر از سه مقطع دانشجویان پرستاری، فوریت و اتاق عمل و از هر چهار سال تحصیلی و مطابق معیارهای خروج صورت گرفت. معیارهای خروج مطالعه شامل کارمند بودن و گذراندن دوره های آموزش معنوی یا شرکت در کارگاه های آموزش معنوی بود. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه های اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه هوش معنوی و پرسشنامه سلامت معنوی بود. پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی، ویژگی هایی نظیر سن، جنس، سال، رشته تحصیلی، وضعیت تاهل، وضعیت سکونت و معدل را مورد بررسی قرار می داد. پرسشنامه هوش معنوی توسط بدیع و همکاران با استفاده از تحلیل محتوا انجام و مورد تایید قرار گرفته است. این پرسشنامه شامل ۴۲ سئوال با چهار حیطه (تفکر کلی و بعد اعتقادی، توانایی مقابله و تعامل با مشکلات، پرداختن به سجایای اخلاقی، و خودآگاهی، عشق و علاقه) بود. این پرسشنامه شامل پنج گویه در مقیاس لیکرت است که از کاملا مخالفم (۱) تا کاملا موافقم (۵) تنظیم شده است. نمره کلی پرسشنامه بین ۲۱۰-۴۲ می باشد و به صورت (۹۷-۴۲) پایین، (۱۵۳-۹۸) متوسط و (۲۱۰- ۱۵۴) بالا ارزیابی می شود. پرسشنامه سلامت معنوی الیسون و پالتزیان (۱۹۹۸) شامل دو حیطه سلامت مذهبی و سلامت وجودی است و از ۲۰ سئوال شامل شش گویه در مقیاس لیکرت است که از کاملا مخالفم (۱) تا کاملا موافقم (۶) تشکیل شده است. نمره کل سلامت معنوی مجموع نمرات این دو حیطه می باشد که بین (۱۲۰-۲۰) قرار دارد و سلامت معنوی به صورت (۴۰-۲۰) پایین، (۹۹-۴۱) متوسط و (۱۲۰-۱۰۰) در حد بالا در نظر گرفته شده است. طول مدت جمع آوری پرسشنامه ها یک ماه بود و از کل ۱۹۰ پرسشنامه توزیع شده، ۱۷۸ پرسشنامه جمع آوری شد که مورد تجزیه تحلیل آماری با نرم افزار SPSS نسخه ۱۶ قرار گرفت. از آزمون های آماری توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آمار تحلیلی (تی تست، آنالیز واریانس، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون) در سطح معنی داری ۰۵/۰ برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: ضریب همبستگی پیرسون بین متغیرهای هوش معنوی و سلامت معنوی دانشجویان حاکی از وجود ارتباط مثبت و معنی داری بوده است (۷/۰; r=۰۰۱/۰p≤). همچنین نتایج آزمون رگرسیون نشان داد که هوش معنوی دانشجویان، یک عامل پیش بینی کننده جهت سلامت معنوی آن ها است (۵۴/۰; r۲= ۰۰۱/۰p≤). میانگین کل هوش معنوی در دانشجویان از کل (۵-۱) ۳/۰ ± ۶۳/۳ بود که در بعد تفکر کلی و اعتقادی ۵/۰ ± ۴، در بعد توانایی مقابله و تعامل با مشکلات ۴/۰ ± ۲/۳، بعد خودآگاهی، عشق و علاقه ۴/۰ ± ۷/۳ و بعد پرداختن به سجایای اخلاقی ۷/۰ ± ۵/۳ بود. میانگین کل سلامت معنوی دانشجویان از کل (۶-۱) ۶/۰ ± ۳/۴ گزارش شد که در حیطه سلامت مذهبی ۸/۰ ± ۵/۴ و حیطه سلامت وجودی ۵/۰ ± ۴ به دست آمد. با استفاده از آزمون تی، بین هوش معنوی و سلامت معنوی با متغیرهای جنس، وضعیت سکونت و تاهل ارتباط معنی داری مشاهده نشد (۰۵/ ۰p>). با استفاده از آزمون آنالیز واریانس بین هوش معنوی و سلامت معنوی با متغیرهای سال تحصیلی، رشته تحصیلی نیز ارتباط معنی داری مشاهده نشد (۰۵/ ۰p>). نتیجه گیری کلی: نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که سلامت معنوی دانشجویان با افزایش هوش معنوی آن ها افزایش می یابد و هوش معنوی یک متغیر پیش بینی کننده جهت ارتقاء سلامت معنوی دانشجویان است. به عبارت دیگر بایستی گفت هوش معنوی دانشجویان پرستاری می تواند نقش موثری در جهت گیری سلامت معنوی آن ها در آینده و محیط کار داشته باشد. بنابراین می توان با افزایش هوش معنوی دانشجویان در جهت افزایش سلامت معنوی آن ها اقدام نمود. جهت افزایش هر چه بیشتر هوش معنوی دانشجویان بایستی به ابعاد تفکر اعتقادی، توانایی تعامل با مشکلات و خودآگاهی معنوی و پرداختن به سجایای اخلاقی از طریق آموزش و بررسی های دوره ای آن توسط مدیران آموزشی، برنامه ریزی های لازم صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

Spiritual Intelligence ، Spiritual Wellbeing ، Holistic Care ، Students of Nursing College ، هوش معنوی ، سلامت معنوی ، مراقبت کل نگر ، دانشجویان دانشکده پرستاری