جایگاه زیباشناختی خط نگاره درفلزکاری آبریز بلاکاز متعلق به موصل

هنر فلزکاری شهر موصل، یکی از مهمترین مکاتب فلزکاری در دوره اسلامی در زمان مهمترین حکمران، بدرالدین لولو بود. از انواع تولیدات مشهور موصل می توان به آبریز بلاکاز ساخت این مکتب اشاره کرد. وجود انواع نقوش تزیینی با مضامین گوناگون ازجمله ویژگی های آبریز بلاکاز است، که در این میان هنر خط نگاره (خوشنویسی اسلامی) از لحاظ محتوایی و زیبایی شناسی بصری بسیار قابل تامل و تفکر هست. هدف از این پژوهش شناسایی جایگاه عناصر زیباشناختی خط نگاره و معرفی انواع خط نگاره مزین بر روی بدنه آبریز بلاکاز است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش هاست: ۱ - نوع خط نگاره به کار رفته بر بدنه ظرف بلاکاز با در نظر گرفتن فرم خط چگونه است؟ ۲ - ارتباط بین خط نگاره ها در ظرف بلاکاز از لحاظ فرم و ترکیب بندی زیبایی شناختی با نقوش تزیینی در کتیبه ها چگونه است؟ این پژوهش که به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده است. در این پژوهش مبنای دسته بندی خط نگاره ها، نوع خط، ساختار طراحی حروف و شیوه های تزیینی به کار رفته در اثر فلزکاری بوده است. بدنه آبریز بلاکاز در ۷ خط نگاره با خطوط کوفی، نسخ و ثلث در کادر مستطیل شکل طراحی و تقسیم بندی شده است. از ویژگی های ظاهری این خط نگاره ها، ترکیب خط و تصویر در کنار سایر نقوش گیاهی از شیوه های تزیین فلزکاری این دوران است. تلفیق خط ثلث با نقوش انسانی و جانوری در ایجادهماهنگی و حرکت بصری تاثیرگذار بوده است. همپوشانی بین خط کوفی و نسخ با نقوش هندسی و گیاهی نوعی وحدت در خط نگاره ایجاد کرده است.

کلیدواژه ها:

زیباشناختی ، خط نگاره ، فلزکاری موصل ، آبریز بلاکاز