بازتاب توانایی هنری ابنبواب در کتیبه های قرآن چستربیتی

کتیبه ها در سنت هنر اسلامی، فضایی هستند که عموما می تواند چندگونه توانایی هنری را در خود جای دهد. یکی از ویژگی های کتیبه های ترسیمی در هنر اسلامی همراهی نقش مایه ها با نوشتار است و در این میان توانایی هنرمند در سامان بخشی چارچوب کتیبه دارای اولویت هست. حال اگر قرار شود یکی از نخستین هنرمندانی که در تعامل نوشتار و نقش پیشگام بوده را معرفی نمود ؛ باید از ابنبواب نام برد. این هنرمند ایرانی که در دربار آل بویه مشغول به خدمت بوده را شاید بتوان مبدع و پیشگام این زمینه دانست. با نگاه به آثار او می توان دریافت که با بهره گیری هوشمندانه و زیباشناسانه ای، در پی همراهی خط و نقش در کتیبه ها برآمده است.قرآن معروف او که دست مایه ی پژوهش حاضر است، دارای ویژگی های منحصربه فردی است. نوع خط این قرآن که ریحان است جزو نخستین نمونه های قرآن نویسی با این قلم است. نقوش منحصربه فردی که توسط خود ابن بواب ترسیم شده نیز از ویژگی های این قرآن به حساب می آید. در کنار این موارد کتیبه هایی در قرآن وجود دارد که به واسطه ی همراهی دو نظام نقش و نوشتار دارا ی ارزش است. متناسب با این موارد دو پرسش اصلی این مقاله چنین خواهد بود: چه ویژگی های مشترک شکلی میان خط و نقش در کتیبه های قرآن چستربیتی وجود دارد؟ و آشنایی ابن بواب با سنت ترسیم گری چه تاثیری در این کتیبه ها گذاشته است؟ همچنین شناسایی و چگونگی بهره گیری نقاشانه (هنری) ابن بواب در نوشتارهای کتیبه های ا ین قرآن از مهمترین اهداف تدوین این مقاله است که به شیوه تحلیل بصری صورت خواهد گرفت. پس از جستجو بر مدار این پرسش و هدف می توان چنین گفت: تشابه شکلی میان ساختار حروف و نقوش، ضخامت در بدنه ی حرف و نقش، روانی حرکت قلم در ترسیم نقش و نوشتار و در نهایت فهم و به کارگیری گستره ی مشخص رنگ در کتیبه های این قرآن، نشان از همراهی و یکدستی شکل و رنگ در دو نظام خط و نقش دارد، که این موارد نشان دهنده ی قدرت تشخیص و شم زیباشناسی ابن بواب است.

کلیدواژه ها:

ابن بواب ، کتیبه ، قرآن چستربیتی ، نقش و نوشتار