بررسی وضعیت تمرکز، انحصار و رقابت در صنعت خودروسازی ایران (سال های ۱۳۶۰ الی ۱۳۹۶)

صنعت خودروسازی ایران تقریبا از سال های دهه ۳۰ شمسی شروع شده و با افت وخیزهای مختلف، در حال حاضر از جایگاه ویژه ای ازلحاظ پیوندهای بین بخشی در اقتصاد ایران برخوردار شده است. سیاست گذاران و مسئولین در دولت های مختلف، تحلیل های مختلفی در خصوص این صنعت داشته و در پی بازاری رقابتی و دور از انحصارگرایی بوده اند.در مطالعه حاضر، ساختار بازار صنعت خودرو ایران با استفاده از دو ابزار تمرکز و رقابت، طی دوره زمانی ۱۳۶۰-۱۳۹۶ مورد ارزیابی قرار می گیرد و برای تحقق این هدف از طرح تحقیق کیفی استفاده گردید. در پژوهش پیش روی از شاخص های نسبت تمرکز n بنگاه ، هرفیندال- هیرشمن و انتروپی مرتبه اول و شاخصان کاوا جاکومین ، تایل و هاناوکس برای بررسی این صنعت استفاده شده است. نتایج حاصل از محاسبه شاخص ها، نشان دهنده وجود تمرکز بالا در این صنعت است؛ به طوری که ۲ شرکت ایران خودرو و سایپا در طی سال های موردبررسی به طور متوسط ۸۶% سهم بازار را به خود اختصاص داده اند. داده ها نشان دهنده این است که میزان تمرکز در این صنعت پس از سال ۱۳۸۶ و هم چنین هم زمان با اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی به طورکلی روند افزایشی داشته است و اجرای سیاست های مذکور موجب افزایش رقابت در صنعت خودروسازی نشده است؛ بنابراین با توجه به ساختار متمرکز صنعت خودروسازی و هزینه های رفاهی که این صنعت بر جامعه تحمیل می کند، لازم است تا از طریق خصوصی سازی، ایجاد رقابت بین بنگاه های مذکور صورت پذیرد.

کلیدواژه ها:

خودروسازی ، ایران ، اقتصاد ، انحصار ، رقابت ، تمرکز ، صنعت.