مزیت نسبی و ساختار بازار صادراتی گیاهان دارویی ایران (انیسون، بادیان، گیشنیز، رازیانه و زیره)

گیاهان دارویی به دلیل ایجاد درآمد ارزی برای کشور، یکی از محصولات مهم در سبد صادرات غیرنفتی ایران محسوب می شود. ازاین رو، در پژوهش حاضر مزیت نسبی و ساختار بازار صادراتی گیاهان دارویی (شامل : انیسون، بادیان، گیشنیز، رازیانه و زیره) ایران مورد بررسی قرار می گیرد. برای بررسی مزیت نسبی صادراتی ، شاخص های مزیت نسبی آشکارشده و مزیت نسبی آشکارشده متقارن در فاصله سالهای ۲۰۱۵-۲۰۲۱ محاسبه و با شاخص سایر کشورهای رقیب مقایسه می شود. برای تعیین ساختار بازار گیاهان دارویی ایران، شاخص های درجه تمرکز و هرفیندال-هریشمن در سالهای مزبور محاسبه و با سایر کشورها مقایسه شده است . نتایج بررسی ها نشان داد که ایران، هند، سوریه ، ترکیه ، ویتنام و پاکستان از مزیت نسبی در صادرات گیاهان دارویی مزبور برخوردار می باشند. همچنین ساختار بازار صادراتی این محصولات در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به صورت انحصار چندجانبه بسته ، بوده لیکن از سال ۲۰۱۷ تا سال ۲۰۲۱، ساختار بازار محصولات مزبور تغییر یافته و به صورت بنگاه مسلط درآمده و کشور هند موفق شده بازار جهانی محصولات مزبور را در اختیار خود قرار دهد. همچنین کشور ترکیه در سال ۲۰۲۱ موفق شده است سهم خود را از بازار این محصولات ارتقا داده و به صورت دومین کشور صادرکننده بزرگ این محصولات دربیاید. لیکن سهم ایران در صادرات جهانی این محصولات، با از دست دادن بازارهای خود، کاهش یافته و ایران در مرتبه چهارمین کشور صادرکننده جهانی این محصولات درآمده است . این موضوع بر لزوم اتخاذ سیاست های بازاریابی مناسب جهت ساماندهی بازار صادراتی این محصولات تاکید می نماید.

کلیدواژه ها:

گیاهان دارویی ، صادرات ، ساختار بازار ، ایران.