بررسی بوم شناختی و شکل زیستی گیاهان اسانس دار استان قم

گیاهان اسانس دار بخشی از گیاهان دارویی هستند که به لحاظ داشتن ترکیبات معطره گیاهی از سایر گونه های دارویی ، متمایز می شوند. اسانس های گیاهی به صورت گسترده در فرآورده های غذایی ، دارویی ، آرایشی و بهداشتی ، سموم دفع آفات و حشره کش ها و غیره کاربرد دارند. جمع آوری و شناسایی اکولوژیک گیاهان اسانس دار موجب آشنایی دقیق محققین نسبت به وضعیت رویشگاهی این گیاهان گردیده و امکان سرمایه گذاری علمی و عملی مطمئن را در زمینه کشت ، اصلاح و فرآوری این گیاهان فراهم می آورد. در این طرح با توجه به ضرورت شناخت گونه های اسانس دار، ابتدا لیست فلورستیک استان قم تهیه و با توجه به مطالعات کتابخانه ای و مشاوره با افراد متخصص ، اقدام به شناسایی گونه های معطر استان گردید. سپس با مراجعه به عرصه های طبیعی ، مناطق پراکنش و خصوصیات اکولوژیک هر یک از گونه ها تعیین گردید. نتایج نشان داد، از بین حدود ۲۳۰ گونه دارویی استان تعداد ۴۳ گونه آن جزء گونه های اسانس دار طبقه بندی می شوند. از این تعداد ۳۱ گونه در مراتع نیمه استپی و۵ گونه در مراتع استپی استان می باشند. همچنین تعداد ۷ گونه بطور مشترک در هر دو منطقه مذکور یافت می شوند. در این بین خانواده نعناعیان با ۲۲ گونه ، کاسنی با ۱۲ گونه ، چتریان با ۴ گونه و شقایق ، بنفشه ، ارمک و شاه پسند با یک گونه جزو تیره های گیاهی اسانس دار بودند. از میان جنس های مهم نیز می توان به جنس های Artemisia L. (با ۵ گونه )، Salvia L. (با ۴ گونه )،Stachys L. و Nepeta L. (با ۳ گونه )،.Scutellaria L. , , Marrubium L., Tanacetum L. , Ziziphora L وAchillea L. (هر کدام با ۲ گونه ) اشاره داشت . طیف زیستی گیاهان اسانس دار نیز نشان می دهد که ۴۴ درصد از این گیاهان همی کریپتوفیت ، ۳۵ درصد کامفیت ، ۱۶ درصد تروفیت و ۵.۲ درصد ژئوفیت و فانروفیت می باشند. از لحاظ موسم گل دهی ، گونه های خانواده نعناع زودتر و تیره کاسنی دیرتر به گل می نشینند. گونه خوشاریزه با گل دهی در اواخر تابستان و گونه های درمنه دشتی و کوهی در اوائل پاییز دیرترین موسم گل دهی را در بین گیاهان اسانس دار استان دارا می باشند.

کلیدواژه ها:

گیاهان اسانس دار ، شرایط اکولوژیک ، شکل زیستی ، فنولوژی ، استان قم .