برنامه ارتقاء پایبندی به مصرف دارو در بیماران همودیالیز: کاربرد الگوی قابلیت، فرصت و انگیزش رفتار

سابقه و هدف: روند رو به افزایش بروز بیماری مزمن کلیوی در سرتاسر جهان ضرورت توجه و کنش مناسب تر برای بهبود و ارتقاء پیامدهای درمانی و کیفیت زندگی بیماران را بیش از پیش نمایان می کند. این مطالعه با هدف بررسی کارآمدی برنامه ارتقاء پایبندی به مصرف دارو در میان بیماران همودیالیز با بهره گیری از الگوی قابلیت، فرصت و انگیزش رفتار (COM-B) انجام گرفت. مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک پژوهش مداخله ای نیمه تجربی در میان ۱۴۰ بیمار مزمن کلیوی مراجعه کننده به بخش دیالیز بیمارستان امام رضا شهر کرمانشاه در دو گروه ۷۰ نفره مداخله و کنترل در سال ۱۴۰۰ بود. توسعه برنامه با انجام نیازسنجی مبتنی بر الگوی COM-B و ارزشیابی آن در دو مرحله، قبل و سه ماه بعد از پیاده سازی انجام شد. داده ها بر اساس پرسشنامه طراحی شده مبتنی بر الگوی COM-B در دو مرحله جمع آوری و با بهره گیری از نرم افزار SPSS ویرایش ۱۶ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: بعد از پیاده سازی برنامه، اجزای قابلیت و رفتار پایبندی به مصرف منظم دارو به شکل معناداری در گروه مداخله از میانگین رتبه بالاتری برخوردار بودند. اندازه اثر مداخله در هریک از اجزای قابلیت، فرصت، انگیزش و رفتار پایبندی به مصرف منظم دارو به ترتیب برابر با ۰.۶۹، ۰.۱۹، ۰.۲۳ و ۰.۴۳ محاسبه شد. نتیجه گیری: با توجه به اندازه اثرهای محاسبه شده در هریک از اجزا خصوصا رفتار، به نظر می رسد برنامه توسعه یافته مبتنی بر الگوی COM-B از کارآمدی لازم برخوردار باشد و از طرفی الگوی مورد بررسی نیز کاربرد مناسبی در توسعه برنامه ارتقاء پایبندی به مصرف منظم دارو داشته باشد.

کلیدواژه ها:

Health Behavior Change ، Patient Education ، Theory-based ، Health Promotion ، تغییر رفتار سلامت ، آموزش بیمار ، نظریه محور ، ارتقاء سلامت