بررسی و تحلیل مضامین و نقوش سنگ قبور صندوقی موزه آستان قدس رضوی

مرگ ضرورتی حیاتی و پدیده­ای انکارناپذیر است و سنگ­مزار شاخصه­ای در این جریان می­باشد. پیشینه استفاده از سنگ مزار در ایران به بعد از اسلام می­رسد. سنگ­مزارات مانند دیگر آثار دوره اسلامی به تدریج دارای تزییناتی شدند که شاخصه­های زیادی اعم از معرفی متوفی تا دوره و نشانه­های تاریخی را نمایان می­کنند. استفاده از سنگ مزار صندوقی بر روی مزار متوفی، تاریخ دقیق و مشخصی ندارد. اما، اولین نشانه­های آن را می­توان در دوره تیموری مشاهده کرد. در این پژوهش، هفت نمونه از سنگ مزارهای صندوقی محفوظ در موزه آستان قدس رضوی مورد مطالعه قرار گرفته است. دو مورد از آن­ها به تازگی در حفاری­های حرم مطهر رضوی یافت شده اند و در این پژوهش، برای اولین بار معرفی می­شوند. هدف از این پژوهش مطالعه ساختار، کتیبه­ها و نقوش سنگ قبرها می­باشد. پرسش پژوهش این است که: مضمون کتیبه­ها و نقوش تزیینی سنگ قبور صندوقی موزه آستان قدس رضوی به چه موضوعاتی اشاره دارند؟ روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و گردآوری داده­ها بر مبنای اطلاعات کتابخانه­ای، اسنادی و میدانی می­باشد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که، تزیینات سنگ مزارهای صندوقی مورد مطالعه با نقش مایه­هایی کتیبه­ای، هندسی، محرابی و مقرنسی با کنده­کاری­هایی از شاخ و برگ گیاهانی مانند گل لوتوس و طرح­های اسلیمی بوده است. این نقوش در دوران صفویه، بازتاب فضای شیعی آن دوران بالاخص، در استفاده از نام حضرت علی (ع) بوده است. در نوشتن کتیبه­های این سنگ مزارها از خطوط کوفی بنایی، ثلث و نسخ استفاده شده است.

کلیدواژه ها:

واژه های کلیدی: موزه آستان قدس ، دوره تیموری ، دوره صفوی ، سنگ مزارات صندوقی ، نقوش تزیینی ، کتیبه