اثربخشی رایحه اسطوخدوس در بهبود عملکرد سیستم اعصاب مرکزی

زمینه و هدف: حفظ و تقویت قوای مغزی بویژه حافظه و مکانیسم های شناختی بر سلامت و عملکرد طبیعی افراد نقش بسزائی دارد.با توجه به محدودیت ها و عوارض روش های داروئی، بهره گیری از روش های غیر داروئی و طب مکمل در این راستا نقش موثریایفا می نماید. از آنجا که توجه به رایحه درمانی در کشورما درحال گسترش است، مطالعات بیشتر در ااثربخشی روش های مذکورضروری است.روش کار: این مطالعه مروری با هدف تعیین اثربخشی رایحه اسطوخدوس در سیستم اعصاب مرکزی، در تابستان ۱۴۰۱ انجام شد.جستجو از طریق پایگاه های معتبر اطلاعاتی فارسی زبان شامل: بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran) و پایگاه مرکز مطالعاتعلمی جهاد دانشگاهی (SID) و بانک اطلاعات مقالات علوم پزشکی ایران و پایگاه های انگلیسی زبان شامل: Google Scholar, Web of Science, MEDLINE, Science Direct, Scopus. انجام شد. کلید واژه ها شامل Lavandulla ang and Memory Improvement ، Lavandulla ، Lavander مورد استفاده قرار گرفتند. مقالات منتشره بین سال های ۲۰۰۰ تا۲۰۲۲ انجام شد که از مجموع ۳۹ مقاله بدست آمده بعد از بررسی دقیق، ۱۲ مقاله که با هدف مطالعه جاری کاملا همخوانی داشتند،انتخاب و در این مطالعه وارد شدند .یافته ها : اسانس اسطوخودو س ترکیبات مختلفی دارد که مهمترین آنها شامل لینالیل استات (Linalyl acetate) ،سینئول، (Cineole) لینالول، (Linalool) ، نرول (Nerol) و بورنئول (Borneol) می باشد. همچنین در آن ترکیباتی نظیراسیدبوتیریک، اسیدپروپیونیک، اسیدوالریک، لینالول آزاد، ژرامبول، تانل و فلاونوئیدها وجود دارد. بر اساس یافته ها گیاهاسطوخدوس اثر گسترده بر سیستم اعصاب مرکزی و محیطی نظیر اثرات آرامبخشی، ضدتشنجی، ضدصرعی، ضداضطراب،ضدافسردگی و محافظت از اعصاب دارد. اسطوخودوس برا ی مدت های طولانی در طب سنتی ایران به منظور درمان برخی ازبیماری های عصبی نظیر صرع، بی خوابی، بیقراری و وسواس مورد استفاده قرار گرفته است. نکته جالب توجه این است که در چندمورد از مطالعات حیوانی، پس از مداخلات داروئی تضعیف کننده عملکرد مغزی، رایحه اسطوخدوس موجب بهبود عملکرد مغزیموش های گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل شده است. در برخی مطالعات انسانی نیز به اثربخشی اسطوخدوس بر بهبودحافظه و حتی دقت در حین انجام کار، اشاره شده است.بحث و نتیجه گیری : یافته های پژوهش نشان میدهد گیاه اسطوخدوس دارای فوائد درمانی متعددی بویژه در خصوص بهبودعملکرد سیست اعصاب مرکزی می باشد. با توجه به محدودیت ها و عوارض موجود در مصرف داروها، بویژه داروهای موثر برسیستم اعصاب مرکزی، می توان از روش های مکمل نظیر رایحه درمانی در بهبود عملکرد عصبی شناختی استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

گیاهان دارویی ، طب مکمل ، اسطوخودوس ، سیستم عصبی