مروری نظام مند بر اثرات مواد شیمیایی مختلف بر سلامتی و محیط زیست در دوران پساکرونا

زمینه و هدف : همه گیری کووید- ۱۹ سبب افزایش تقاضا برای داروها، ضدعفونی کننده ها، ماس کها و ... شده است. در این راستا نیاز فوری بهشناسایی اثرات ناشی از مواد شیمیایی مختلف بر محیط زیست و سلامت با در نظر گرفتن کاربرد مواد شیمیایی سازگار با محیط زیست وجوددارد. این مطالعه، مروری نظام مند بر اثرات مواد شیمیایی بر سلامتی و محیط زیست در دوران پساکرونا دارد.رو ش جستجو: در این مطالعه مروری نظام مند، کلیه مقالات منتشر شده به زبان فارسی و انگلیسی از سال ۲۰۱۹ تا ابتدای نوامبر ۲۰۲۲ در ارتباطبا اثرات سلامتی و زیست محیطی مواد شیمیایی مختلف در دوران پساکرونا مورد بررسی قرار گرفتند. این مقالات از طریق جستجو در پایگاه هایاطلاعاتی Science Direct ، Scopus ، ,Web of Science Proquest ,PubMed و Google scholar با استفاده از کلیدواژه هایفارسی نظیر «کووید-۱۹»، «پساکرونا»، «مواد شیمیایی»، «سلامتی» و «محیط زیست» و واژگان کلیدی های انگلیسی نظیر «COVID-۱۹»،«post-corona» ، «chemicals» ، «health» و «environment» به دست آمدند. همچنین از نرم افزار مدیریت منابع Endnote X۷ جهت سازماندهی، مطالعه عناوین و چکیده ها و همچنین شناسایی مقالات تکراری استفاده گردید.یافته ها: از مجموع ۱۵۳۲ مقاله به دست آمده در جستجوی اولیه منابع، ۱۲۸ مطالعه بر اساس معیارهای ورود و خروج وارد مطالعه شدند. نتایجنشان داد بیشتر مواد ضدعفونی کننده برای انسان، حیوانات و محیط زیست مخرب هستند. ضدعفونی کننده های کلر نمونه ای از مواد یاند که سببایجاد نگرانی های زیست محیطی می گردند و به دلیل ویژگی های اتصال آسان با عوامل دیگر، می توانند ترکیب های مضری تشکیل داده وتهدیدکننده حیات موجودات آبزی و گیاهان باشند، مانند هیپوکلریت سدیم که به راحتی می تواند وارد فاضلاب شده و منجر به آلودگی منابع آبآشامیدنی شود. همچنین ضدعفونی کننده های هوا مانند تر یاتیل نگلیکول، توانایی ایجاد مشکلات تنفسی را نیز دارند. از طرفی بر اساس نتایجمطالعه مشخص شد استفاده از موا دشیمیایی و آنتی اکسیدان های دوستدار محیط زیست میتواند سبب کاهش مخاطرات سلامتی شود. همچنینموادی چون نانوذرات مغناطیسی و نانولوله های کربنی می توانند در تهیه ماسک های سازگار با محیطزیست و قابل استفاده مجدد به کار روند .نتیجه گیری: با توجه به ماهیت مزمن برخی از آثار تماس با مواد شیمیایی، در صورت مواجهه متناوب با این مواد سمی در سا لهای آتی ممکناست شاهد ایجاد مشکلاتی در سلامت افراد، خصوصا کودکان و سالمندان باشیم. با این حال، تحقیقات بیشتری برای درک اثرات ناشی از موادشیمیایی بر محیط زیست و سلامت مورد نیاز است.

کلیدواژه ها:

کووید- ۱۹ ، مواد شیمیایی ، سلامتی ، محیط زیست ، پساکرونا