مقیاس سازی معادله بیلان حجمی در آبیاری نواری

در اکثر موارد به منظور ارزیابی آبیاری نواری از داده­های پیشروی آب در نوار استفاده می­گردد. با توجه به متغیر بودن نوع خاک و همچنین شرایط اولیه و مرزی در آبیاری نواری، سرعت پیشروی آب در نوار­های مختلف بسیار متفاوت می­باشد. روش مقیاس­سازی به عنوان ابزاری برای کاهش داده­های اندازه­گیری در مسائل آب و خاک مورد استفاده قرار می­گیرد. هدف از این پژوهش مقیاس­سازی معادله بیلان حجمی و ارائه معادله ساده­ای به­منظور تعیین پیشروی آب در نوار است. برای این منظور از داده­های ۲۱ نوار شامل نوارهای کشت نشده و نوارهای کشت شده شامل شیب­های ۰۰۱/۰ تا ۰۰۵/۰، زبری ۰۱۷/۰ تا ۲۱۱/۰، طول ۴/۹۱ تا ۱۰۰ متر و دبی ۰۸/۰ تا ۱۶/۰ مترمکعب بر دقیقه بر متر مورد استفاده شد. عوامل مقیاس به­گونه­ای تعیین شد که معادله بیلان حجم مستقل از شرایط اولیه و خاک شود. نتایج نشان داد که منحنی­های پیشروی مقیاس­شده به معادله­ی مشخصی میل می­کردند، در نتیجه معادله­های تجربی به حل­های مقیاس شده برازش داده شد. معادله ارایه شده از حالت بدون بعد خارج شده و برای پیش­بینی پیشروی آب در نوار مورد ارزیابی قرار گرفت. مقدار ریشه میانگین مربعات خطای پیشروی مشاهده و محاسبه شده با معادله ارائه شده در این تحقیق برای نوارهای مختلف در اکثر موارد کمتر از ۵ دقیقه  و مقدار میانگین درصد مطلق خطا کمتر از ۱۰ درصد بود. ضریب تعیین (R۲) بین پیشروی نهایی به­دست آمده از معادله توانی و پیشروی مشاهده شده ۹۳/۰ بود. به­طور کلی شکل ساده معادله و عدم وابستگی به نوع خاک از مزایای این روش است.

کلیدواژه ها:

آبیاری نواری ، بیلان حجمی ، مقیاس سازی ، معادله تجربی