توسعه یک مدل منطقه ای برای تخمین مرگ ومیر ناشی از سیلاب با احتساب تخلیه مناطق سیل گیر (منطقه مورد مطالعه: حوضه آبریز کن)

سیلاب یکی از مهم­ترین انواع بلایای طبیعی است که منجر به وقوع تخریب­های جدی به­ویژه در ایران می شود. علی­رغم وجود تلفات زیاد جانی ناشی از سیلاب به ویژه در سال های اخیر، روش متقن و یکپارچه­­ای برای برآورد تلفات ناشی از سیلاب تاکنون ارائه نشده است. مطالعات محدود و پراکنده­ای که تاکنون صورت گرفته نیز علی­رغم ارزش ذاتی خود برای رسیدن به این اهداف، کافی به نظر نمی­ر­سند. مدل منطقه­ای ارائه شده در این مقاله برای برآورد تعداد تلفات از مشخصات هیدرولیکی سیلاب و مشخصات هندسی رودخانه­ها استفاده نموده و اثر زمان در دسترس برای تخلیه افراد در معرض خطر را مد نظر قرار می­دهد. بر اساس الگوریتم ارائه شده، به شبیه­سازی هیدرولوژیکی و هیدرولیکی برای تخمین سیلابهای حدی و سپس تعیین دو پارامتر هیدرولیکی سرعت و عمق جریان به صورت رستری به ­ترتیب به کمک مدل های HEC-HMS و HEC-RAS اقدام شد. برای به دست آوردن رابطه­ای جهت تخمین میزان تلفات ناشی از سیلاب به بررسی رابطه میان میزان تلفات و پارامترهای هیدرولیکی سیلاب پرداخته شد. بر اساس نتایج به دست آمده، یک مدل منطقه­ای نمایی بر اساس ترکیبی از دو عامل عمق و سرعت جریان توسعه داده شد. با استفاده از دو پارامتر ژئوموفولوژیکی و مرتبط با هیدرولیک جریان حوضه یعنی طول و شیب آبراهه اصلی، امکان اعمال فرصت تخلیه و فرار از محدوده سیلاب به مدل منطقه­ای توسعه داده شده، اضافه گردید. در انتها با مقایسه نتایج مدل توسعه یافته با شواهد تاریخی و همچنین با نتایج برخی مدل های جهانی و منطقه ای، کارایی مدل در برآورد تلفات انسانی ناشی از سیل قابل قبول ارزیابی شد.

کلیدواژه ها:

Flood human fatalities ، risk ، Mortality ، Regional model ، Evacuation time