اثرات رقابت بین بخش های کشاورزی و شرب بر روی ارزش اقتصادی منابع آب زیرزمینی

جمعیت در حال رشد و افزایش درآمدها، تقاضای آب برای مصارف کشاورزی، صنعتی و بخش خانگی را افزایش داده است. از طرف دیگر، عرضه آب از منابع سطحی به سمت منابع زیرزمینی سوق پیدا کرده است، ادامه این روند تامین آب در ۵۰ درصد مناطق شهری ایران را وابسته به منابع آب های زیرزمینی می کند. همین امر ذخیره منابع آب زیرزمینی را به طور قابل ملاحظه ای کاهش داده است. رشد شهرنشینی و وجود دو شهر تهران و کرج در این دشت باعث افزایش تقاضای آب در بخش خانگی و در نتیجه کاهش سهم آب مصرفی در بخش کشاورزی شده است. برای مدیریت بهینه آب و با توجه به تقاضای آب در بخش های مختلف اقتصادی، در این مطالعه اثرات تغییر در تقاضای آب در بخش خانگی بر روی فعالیت های کشاورزی و ارزش اقتصادی آن براورد شده است. برای تخمین تقاضای آب خانگی از روش مطلوبیت استون-گری و برای برآورد و محاسبه ارزش اقتصادی و اثرات تقاضای آب خانگی بر بخش کشاورزی از رهیافت برنامه ریزی ریاضی اثباتی استفاده گردید. نتایج نشان داد که ارزش اقتصادی آب در بخش کشاورزی معادل ۵۵۰ تومان به ازای هر متر مکعب می باشد. حال اگر سهم بخش کشاورزی از آب زیرزمینی به میزان ۱، ۵، ۱۰ و ۲۰ درصد کاهش یابد، ارزش اقتصادی آب در بخش کشاورزی افزایش یافته و به ۶۰۰، ۷۰۳، ۷۶۱ و ۹۷۶ تومان به ازای هر مترمکعب خواهد رسید. به دلیل محدودیت ایجاد شده توسط تقاضای آب در بخش خانگی و کاهش آب در دسترس پیشنهاد می شود، سیاست-گذاران علاوه بر قیمت گذاری بر مبنای ارزش اقتصادی آب در بخش کشاورزی سیاست های تشویقی سرمایه گذاری در دستگاه های آبیاری مدرن در کوتاه مدت و همچنین تحویل حجمی آب و کنترل حجم آب تحویلی به کشاورزان به منظور افزایش بهره وری بیشتر و کاهش تلفات آب و حفظ آبخوان ها در بلند مدت پیش گیرند.

کلیدواژه ها:

ارزش گذاری اقتصادی آب ، برنامه ریزی ریاضی اثباتی ، دشت تهران-کرج ، مطولبیت استون-گری