برآورد عمل ژن و پارامترهای ژنتیکی صفات مورفولوژیک در جمعیت های F۲ ،F۱ و F۳ گوجه فرنگی (.Lycopersicum esculantum L)

گوجه فرنگی مهم ترین محصول در بین سبزیجات، بعد از سیب زمینی می باشد و ایران رتبه ششم جهانی سطح زیرکشت آن را به خود اختصاص داده است. متاسفانه هرساله بیش از ۹۵ درصد بذرهای هیبرید سبزیجات وارد می شود. مطالعه­ی حاضر به منظور ارزیابی هیبریدهای وارداتی مرسوم (۸۳۲۰، Eden، Matin و Xaman) و نسل‎های F۲ و F۳ حاصل از خودگشنی آن‎ها صورت گرفت. در همین راستا پس از تولید نسل­های F۲ و F۳ سه نسل (F۱، F۲ و F۳) در کنار هم همراه با شاهد (Early Orbana y) طی سال­های ۹۸-۱۳۹۷ در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار کشت شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس برای صفات عملکرد تک بوته، روز تا گلدهی، متوسط وزن تک میوه، میوه های برداشت شده، اسیدیته (pH)، در سطح احتمال یک درصد و مواد جامد محلول (TSS) در سطح پنج درصد معنی دار بودند. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد تک بوته برای۸۳۲۰ F۱  (۱۰/۱۰۹۲۰ گرم)، بالاترین تعداد روز تا گلدهی در Xaman F۲ (۰۱/۴۷ روز)، بالاترین متوسط وزن تک‎میوه در Xaman F۱ (۵۰/۱۱۵ گرم)، بیشترین تعداد میوه­های برداشت شده در Xaman F۱ (۶۲/۱۰۶)، کمترین مقدار اسیدیته (pH) در ۸۳۲۰ F۱ (۱۰/۴) و بیشترین مقدار مواد جامد محلول را در نسل Matin F۳ (۹۶/۴) مشاهده شد. نتایج حاصل از برآورد پارامترهای ژنتیکی نشان داد اکثر صفات ارزیابی شده از واریانس ژنتیکی و فنوتیپی بالایی برخوردار بودند اما اختلاف جزئی بین ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی مشاهده شد که بیانگر تاثیر اندک محیط بر کنترل این صفات می باشد. بزرگ بودن واریانس غالبیت نسبت به واریانس افزایشی در اکثر صفات باعث شد درجه غالبیت بزرگ­تر از یک به دست آید؛ بنابراین احتمال کنترل صفات توسط ژن های با اثرات غالبیت یا فوق غالبیت بالا می­باشد و جهت بهبود این صفات باید از روش­های مبتنی بر تولید لاین، دورگ­گیری و استفاده از هتروزیس استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

Tomato ، Segregating generations ، Genetic variance ، گوجه فرنگی ، نسل های در حال تفرق ، واریانس ژنتیکی