مقاله علمی – پژوهشی: ارزیابی ریسک سلامتی عناصر سنگین ناشی از مصرف ماهیان کپور معمولی (Cyprinus carpio) و سوف (Sander lucioperca) در حوضه آبریز ایلگنهچای به رود ارس

امروزه پایش میزان تجمع فلزات سنگین در بافت آبزیان یکی از رویکردهای مهم تحقیقاتی در جهت ارزیابی و اطمینان از سلامت اکوسیستم هاست. در مطالعه حاضر، غلظت ۵ فلز سنگین (کادمیوم، سرب، روی، کروم و مس) در عضله دو گونه از ماهیان Sander lucioperca و Cyprinus carpio در رودخانه ایلگنه چای مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق در مجموع، ۵۲ نمونه (۲۵ سوف و ۲۷ ماهی کپور معمولی) طی سال های ۱۴۰۱-۱۳۹۹ به طور تصادفی از محل اتصال حوضه آبریز ایلگنه چای به ارس جمع آوری شد. در آزمایشگاه، بافت های هر نمونه جداسازی و هضم گردید. سپس با استفاده از دستگاه جذب اتمی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. مقایسه میانگین غلظت عناصر نشان داد که بیشترین تجمع زیستی در هر دو گونه ماهی متعلق به مس و کمترین آن کادمیوم است. این مقادیر در مقایسه با حداکثر مجاز اعلام شده از سازمان بهداشت جهانی کمتر است. ارزیابی ریسک غذایی نشان داد که مقدار میزان جذب روزانه (EDI) در مقایسه با میزان جذب قابل تحمل (TDI) کمتر بوده و بیشترین احتمال خطرپذیری غیر سرطان زایی (THQ) در بین عناصر بررسی شده متعلق به کادمیوم است و احتمال خطرپذیری غیر سرطان زایی کل (HI) بیشتر از یک نیست. علاوه براین، بالاترین شاخص ریسک سرطان زایی (CR) مربوط به فلز کادمیوم (۵-۱۰×۸) بوده که کمتر از شاخص استاندارد جهانی قابل قبول (۴-۱۰×۱) است. در نهایت، مقایسه میزان تجمع عناصر در عضلات ماهیان مورد بررسی و مقایسه شاخص های سلامتی با شاخص های جهانی نشان می دهد که مصرف این ماهیان در این رودخانه خطر خاصی برای انسان ندارد.

کلیدواژه ها:

Heavy metals ، Risk assessment ، Ilgineh-Chai River ، Aras River ، فلزات سنگین ، ریسک سلامتی ، ایلگنه چای ، رودخانه ارس