بازخوانی معنای کهن الگوی شمسه در معماری مساجد ایرانی (نمونه موردی مسجد شیخ لطف الله)

شمسه نقشی است که بیشتر به شکل دایره و به صورت خورشید بوده و در هنرهای گوناگون مانند تذهیب و معماری کاربرد دارد. در مسجد و بخش های مختلف زیارتگاه ها، مانند ضریخ و درها، از این نقش استفاده شده است. مساله منشاء هنر اسلامی و سرشت نیروها و اصولی که این هنر را به وجود آورده است باید به جهان بینی اسلام و وحی اسلامی ربط داد که یکی از جلوه های بی واسطه آن هنر قدسی اسلام و با واسطه هنر اسلامی در کلیت خویش است. شمسه در بسیاری از آثار هنری اسلامی وجود دارد. هدف از این مقاله، بازخوانی معنای کهن الگوی شمسه در معماری مساجد ایرانی و بالاخص مسجد شیخ لطف الله اصفهان می باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نشر ماهیت، تحقیق کیفی و از نظر نوع روش، تحلیلی-تفسیری می باشد. روش گرد آوری اطلاعات نیز بصورت کتابخانه ای و با استفاده از ابزار کتب، مقالات و اسناد و سایت های معتبر می باشد. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که این نقش نماد همان کثرت در وحدت و وحدت در کثرت است. کثرت تجلی صفات خداوند است. که در این نقش به صورت اشکال کثیر ظهور کرده است که از مرکزی واحد ساطع شده است. به احتمال فراوان الگوهای ستاره ای و شمسه وار که جزء زیباترین و هندسی ترین فرم های هنری محسوب می شوند نیز تحت تاثیر عرفان و معنویت اسلامی شکل گرفته اند، چرا که بیشترین ارتباط را با مفاهیمی چون خداوند، نور و آسمان دارند.

کلیدواژه ها:

شمسه ، هنر اسلامی ، هندسه ، کهن الگو ، مساجد ایرانی