واکاوی وجه اعجاز قرآن بر اساس تحلیل حدیث ابن سکیت از امام هادی علیه السلام

واکاوی وجه اعجاز قرآن، از مهم ترین مسائل علوم قرآن به شمار می‎آید. از جمله احادیثی که در این مجال، مورد توجه قرآن پژوهان و متکلمان قرار گرفته، حدیث ابن سکیت از امام هادی است. اگر چه موضوع اصلی این حدیث، تبیین چرایی تفاوت میان معجزات سه پیامبر اولوالعزم؛ یعنی موسی، عیسی و پیامبراکرم است، اما به نکات ویژه ای پیرامون اعجاز قرآن نیز اشاره دارد. بر اساس این روایت، معجزات هر یک از این سه پیامبر متناسب با علوم و فنون رایج زمانه بوده و از آنجایی که عرب زمانه‎ نزول قرآن، در فن سخن‎سرایی متبحر بود، معجزه پیامبر اسلام نیز از سنخ کلام قرار داده شد. پژوهشگران علوم قرآنی، برداشت های متعدد و گاه متعارض از این روایت را مطرح کرده اند؛ تا جایی که برخی با استفاده از این روایت، وجه اعجاز قرآن را فصاحت و بلاغت دانسته و عده ای دیگر، به نفی یا تضیعف این وجه و برجسته کردن وجوه دیگر اعجاز قرآن پرداخته اند. مقاله حاضر می کوشد تا پس از بررسی سند این روایت و تحلیل دقیق مفاد آن، به نقد و بررسی این دیدگاه ها بپردازد و سرانجام، با تمایز نهادن میان عصر نزول قرآن و سایر اعصار، وجه اعجاز قرآن را بیابد. از یافته های پژوهش این است که، گرچه فصاحت و بلاغت قرآن در زمان نزول، وجه بارز اعجاز آن بوده، اما در زمان حاضر اینگونه نیست.

کلیدواژه ها:

اعجاز قرآن ، اعجاز بیانی ، فصاحت و بلاغت ، اسلوب قرآن ، ابن سکیت