مفهوم شناسی واژه «حرز» با تحلیلی بر ماده ۲۶۹ قانون مجازات اسلامی

یکی از شروط تحقق سرقت مستوجب قطع دست، سرقت مال از حرز مختص به آن مال است، اما از آنجا که حرز فاقد حقیقت شرعیه است و دارای حقیقت عرفیه است، لذا در معنا و تبیین معیار و ملاک حرز میان فقیهان امامیه اختلاف نظر وجود دارد، به گونه ای که با نگاه و تعمق در متون فقهی متوجه تعاریف و معیارهای متفاوت در معنای حرز خواهیم شد؛ گرچه فقها ملاک تشخیص حرز را به عرف واگذار نموده اند و اما در تشخیص و تبیین نظر عرف میان آنان اختلاف نظر وجود دارد؛ سه دیدگاه در متون فقهی پدیدار گشته است، ۱ دیدگاه «مقفل بودن مکان» که در این مورد به روایات استناد نموده اند. ۲ دیدگاه «اذن ورود به مکان» با استناد به اجماع و روایات. ۳ دیدگاه «مراعات مالک» با استناد به روایات. در این پژوهش سعی شده است به روش توصیفی تحلیلی داده ها، معیارها و ملاک های ذکر شده توسط فقها در تبیین حرز دسته بندی و تحلیل شود و در هر دسته نیز به گروهی از فقهای قائل به آن دیدگاه اشاره شود. نهایتا دیدگاه جدیدی مبنی بر «عدم انحصار معیار حرز به معیار های سه گانه» به عنوان دیدگاه مختار پذیرفته شده است؛ اینکه حرز منحصر در موارد سه گانه نیست و همچنین حرز منحصر در مکان نیست بلکه چه بسا مالی در فضای مجازی به سرقت رود و عرف آن را سرقت از حرز محسوب نماید، لذا با توجه به مقتضیات زمان و مکان و تفاوت اموال، عرف ممکن است معیار های متفاوتی را به عنوان حرز هر مال معین نماید.

کلیدواژه ها:

سرقت ، مفهوم حرز ، ماهیت حرز ، عرف