تبیین جامعه شناختی رابطه پزشک و بیمار (مطالعه کیفی در شهر اهواز)

رابطه پزشک بیمار یکی از مسئله برانگیزترین انواع روابط اجتماعی است. باوجود اشتراک های جهانی درباره این مفهوم، تفاوت های زیاد دراین زمینه جوامع را ازهم متمایز می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه پزشک و بیمار از دید بیماران و به روش "نظریه پردازی داده محور" انجام شده است. اطلاعات ازطریق مصاحبه نیمه ساخت یافته با ۲۱ بیمار مراجعه کننده به مطب های خصوصی متخصصان زنان و زایمان شهر اهواز و مشاهده جریان مشاوره های پزشکی در این مطب ها جمع آوری و به روش کدگذاری نظری تحلیل شده است. براساس تحلیل کدگذاری باز و محوری پنج مقوله "ویزیت گروهی"، "محدودیت زمانی"، "تعداد زیاد بیماران"، " آماده نبودن بیماران" و "رفتار اجتنابی پزشکان" به مثابه شرایط علی "رابطه غیرمشارکتی و درمان محور" به دست آمد که الگوی ارتباطی غالب میان پزشک و بیمار در قلمرو تحقیق حاضر شناخته شد. شرایط میانجی نیز در محدوده ای وسیع تر درقالب فرهنگ، الگو های ذهنی، آگاهی و اقدامات حمایتی مادی تحت بررسی قرار گرفت "که ازآن میان، "تحصیلات" نقش بسیار پررنگی را ایفا می کرد. بیماران دربرابر پدیده محوری راهبردهای "سازگاری"، "تحمل"، "خودیاری" و "ضدیت" را اتخاذ می کنند که مهم ترین پیامد های آنها "افزایش خطای پزشکی"، "آسیب مادی و روانی"، "دلسردی از همکاری" و "خوددرمانی" است و اگر برای بهبود این رابطه تدبیری اندیشیده نشود، چرخه تولید و "بازتولید رابطه ای نابرابر" همچنان به حیات خود ادامه می دهد.مطالعه در زمینه رابطه پزشک و بیمار در کشور می تواند برای بنانهادن الگوی ارتباطی پزشک بیمار مقتضی جامعه و فرهنگ ایرانی رهنمون شود. ازآنجاکه پدیده ویزیت گروهی درحال حاضر در ایران و به ویژه در مطب های خصوصی متخصصان زنان و زایمان رو به افزایش است، تحقیقات بیشتری دراین زمینه خاص لازم است؛ چراکه با توجه به یافته های این تحقیق، تاثیر زیادی بر رابطه پزشک-بیمار و نحوه عملکرد بیماران می گذارد.

کلیدواژه ها:

رابطه پزشک-بیمار ، مطب خصوصی ، بیماران ، نظریه پردازی داده محور ، ویزیت گروهی ، الگوی زیستی روانی اجتماعی