ارزیابی برخی شاخص های تکامل خاک در خاک های متاثر از سنگ های رسوبی و آذرین شمال کرمان

مطالعه حاضر با هدف بررسی تکامل خاک در خاکرخ های توسعه یافته از مواد مادری آذرین و رسوبی شمال کرمان انجام شده است. جهت نیل به هدف مذکور تعداد ۴ خاکرخ در منطقه مورد مطالعه حفر و تشریح گردید و نمونه های خاک جهت انجام آزمایشات فیزیکوشیمیایی و بررسی عوارض میکرومورفولوژیک برداشت شدند. مقادیر اکسیدهای اصلی توسط دستگاه ICP-OES اندازه گیری شد. میزان تکامل خاکرخ های مورد مطالعه با استفاده از شاخص های رنگ، تجمع رس، مقادیر آهن و شاخص های ژئوشیمیایی ارزیابی شد.  خاکرخ های مطالعاتی در راسته اریدی سول بوده که غالبا دارای افق های کلسیک، ژیپسیک و آرجیلیک می باشند. میانگین مقادیر آهن پدوژنیک، آزاد، بلوری و فعال در نمونه های مورد مطالعه به ترتیب برابر با ۴/۹، ۵/۰، ۸/۸ گرم بر کیلوگرم و ۰۶/۰ می باشد. مقادیر شاخص های تجمع رس و آهن به ترتیب از مقدار ۱۷ در خاکرخ ۳ تا ۵/۷۶ در خاکرخ ۲ و مقدار ۲۴۳۴۴ در خاکرخ ۲ تا ۲۷۸۸ در خاکرخ ۳ به دست آمد. نتایج بیانگر همبستگی در سطح ۹۹ درصد بین مقادیر آهن و شاخص های رنگ بود. میانگین وزنی اکسیدهای اصلی افزایش محسوسی در خاکرخ های ۱ و ۳ نسبت به سایر خاکرخ ها داشت. تمامی شاخص های ژئوشیمیایی، به جز WIP، شدت هوادیدگی بالاتری را در خاکرخ های ۱ و ۳ نشان دادند.  نتایج بررسی شاخص های رنگ، تجمع اکسید آهن و رس و شاخص های ژئوشیمیایی CIW، CIA،PWI ، V، PIA، STI و R در منطقه مطالعاتی تکامل بالاتر خاکرخ ۳ در مقایسه با سایر خاکرخ ها را اثبات کرد. تفاوت محسوسی در شدت هوادیدگی با تغییر مواد مادری مشاهده نشد. بنابراین تغییرات در میزان تکامل خاکرخ های مطالعاتی نتیجه تاثیر متقابل نوع موادمادری و عوامل و فرایندهای خاکسازی می باشند.

کلیدواژه ها:

ایران مرکزی ، پوشش رسی ، رنگ خاک ، ژئوشیمی