تاثیر اقلیم بر معماری بومی و پایدار با تاکید بر گامابه های شاخص دوره قاجار شهر زنجان

مقاله حاضر که از یک تحقیق تحت عنوان "بررسی. شناسایی و معرفی گرمابه های تاریخی اقلیم سرد" استخراج شده وبا مطالعات میدانی وبررسی کتابخانه ای در محدوده جغرافیای شهر زنجان بررسی وتهیه شده است.بدین منظور گرمابه های شاحص شهر زنجان در دوره قاجار که تعداد آنها به ۶ باب می رسند (۵ باب فعال بوده ویک باب آن غیر فعال می باشد) مورد بررسیقرارگرفتند. این گرمابه ها که موقعیت مکانی. آنها در پیرامون بافت قدیم بازار زنجان قراردارد وبا علم به اینکه بازارها علاوه بر عملکرد اقتصادی. فرهنگی ومذهبی به عنوان اصلی ترین مسیر ارتباطی وخدماتی محسوب می شدند. از اهمیت بالایی برخوردارند. از طرفی معماری وفرم گرمابه های تاریحی شهر نوع ترئینات و مواد ومصالح به کار رفته در این بناها وایجاد پیچ وخم های طول مسیر. جهت دستیابی به گرمخانه ها براساس محاسسبات مهندسی با تاثیر اقلیم بر معماری بومی و پایدار وبه صورت کاملا" دقیق ساخته شده اند.نوع سیستم آبرسانی وانتقال آب مورد نیاز به داخل گرمابه ها وهمچنین نوع سیستم گرمایش آن, نوع سوخت به کاررفته در این نوع گرمابه ها ودر نهایت چگونگی انتقال گرما مورد بررسی قرار گرفته است. از جمله مواردی که در مطالعه این گرمابه ها حاصل شد می توان به موارد زیر اشاره کرد:با بررسی نوع معماری. پلان بناها، جانمایی ومحل احداث بنا در بافت تاریخی شهر خصوصا" در کنار بازار تاریخی شهر می توان اظهارداشت که این گرمابه ها دردوره قاجار احداث گردیده اند که مطابق با رشد وتوسعه بازار به وجود آمده اند.در ساخت گرمابه ها از پلان چهار ایوانی وگنبد اصلی ودر بعضی دیگر از پلان چهار ایوانی کم عمق وبه کار گیری ستون در بینه وگرمخانه استفاده شده است.در این استان به دلیل هوای سرد بیشتر از لاشه سنگ همراه با ملاط گل وپوشش کاهگل به عنوان عایق استفاده شده است این گرمابه ها در عمق ۳/۵ تا ۴/۵ متری سطح زمین قرارگرفته اند که از خاک به عنوان یک عایق طبیعی استفاده شده است ضمن اینکه این بناها در مقابل زلزله مقاومت بیشتری دارند.انتقال آب در این ابنیه از طریق لوله های سفالی بوده است وجهت استفاده از گرمای مورد نیاز از فضولات حیوانی به عنوان سوخت استفاده می شده است.

کلیدواژه ها:

معماری بومی و پایدار ، گرمابه ، اقلیم سرد ، زنجان ، سیستم آبرسانی ، سیستم گرمایش ، معماری