ضرورت ها و الزامات جانمایی سواحل مکران در سیاست خارجی منطقه گرای ایران

دسترسی به دریا های آزاد به گواه تاریخ یکی از مهمترین لوازم قدرت ملی است. ایران به علت برخورداری از موقعیت دریاپایه و سواحل طولانی در خلیج فارس و دریای عمان و ازاین طریق دسترسی به آب های آزاد اقیانوس هند و همچنین واقع شدن در کانون چند منطقه مهم دارای مزیت جغرافیایی ارزشمندی در میان همسایگان است. به رغم آنکه چنین موقعیتی اقتضای سیاست خارجی منطقه گرا دارد، اما سیاستگزاران تاکنون اهتمام لازم را در این زمینه نشان نداده اند. مکران که در کرانه دریای عمان جای گرفته و بدین واسطه دسترسی کشورمان به اقیانوس هند را فراهم آورده، اما از جایگاه بایسته ای در سیاست خارجی کشور برخوردار نمی باشد. پرسش مهمی که در این زمینه مطرح می شود آن است که چه ضرورت هایی ایجاب می کند تا ایران به جایگاه سواحل مکران در سیاست خارجی خود تعین بخشد؟ فرضیه آن است که ضرورت های ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک اقتضای جانمایی مکران/دریای عمان در سیاست خارجی منطقه گرای ایران را ازطریق ایجاد روابط شبکه ای با کشورهای ساحلی دارد. مقاله با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و به پشتوانه نظریه های «همگرایی منطقه ای/منطقه گرایی» رابطه بین متغیرها را به آزمون گذارد و از رهگذر آن به الزامات سیاستگزاری خارجی دست یافت. نتیجه حاصله آن بود که سیاست خارجی ایران در شرایط موجود بین المللی با جانمایی مکران بر محور منطقه گرایی متوازن می گردد؛ هم ازحیث جغرافیایی ازطریق وزن بخشی به مکران همتراز آسیای غربی (خاورمیانه) و خلیج فارس و هم ازحیث موضوعی ازطریق فعال سازی دیپلماسی اقتصادی.

کلیدواژه ها:

سیاست خارجی ، منطقه گرایی ، مکران/دریای عمان ، اقیانوس هند ، آسیای مرکزی ، ایران