چالش گفتمانی در بازتعریف هویت زنانه در شازده احتجاب
محل انتشار: پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، دوره: 11، شماره: 3
سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 131
فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JLCR-11-3_006
تاریخ نمایه سازی: 18 اردیبهشت 1402
چکیده مقاله:
زن یکی از محوری ترین مباحث اجتماعی و نیز از سوژه های اصلی ادبیات داستانی بعد از مشروطه است. در گفتمان سنتی هویت تثبیت شده ای برای زن تعریف شده بود، که بعد از ورود مدرنیته به ایران به چالش کشیده شد؛ خصوصا در دوره پهلوی دوم، طرح مباحث جدیدی چون برابری زن و مرد، آزادی زن، لزوم مدرن و امروزی بودن و ایفای نقش اجتماعی زنان، چالشی جدی در جامعه سنتی و مردسالار ایران درخصوص بازتعریف هویت زن ایجاد کرد. در این پژوهش که با بهره گیری از رویکرد تحلیل گفتمان لاکلا و موفه خصوصا در بحث هویت انجام شده، با درنظرداشتن مولفه های سنتی هویت زن، چالش دو گفتمان سنتی و مدرن در تعریف جدید از هویت زن مطلوب بر اساس داستان شازده احتجاب هوشنگ گلشیری بررسی شده است. بررسی نشان می دهد که گفتمان حاکم در دوره پهلوی دوم آزادی زن و مدرن بودن را به گونه ای تعریف کرده که به جای منجرشدن به ایفای نقش فعال اجتماعی زنان به برهنگی اجتماعی منجر شده است و برای تثبیت مولفه برهنگی آن را با آراستگی و زیبایی زن معادل شمرده است. همچنین آموختن سواد و دانش که از نتایج اپیستمه های علم گرایی و آزادی در گفتمان مدرن است به نحوی بازتعریف شده که به جای رشد تفکر و آگاهی زنان صرفا موجب خدمت مطلوب تر به همسر و خانواده شود. در مجموع گفتمان تلفیقی جدید با تاکید بر نقشهای جنسیتی سنتی و حفظ مولفه های مبتنی بر دیدگاه فرودستی و نگاه ابزاری به زن، دال های سیالی از گفتمان مدرن را به گونه ای باز تعریف کرده و به خدمت گرفته است که با وجود ظاهر فریبنده و امروزی آن، عملا رویکرد استثمارگرانه تری از گفتمان سنتی را درپی داشته است. در نهایت می توان گفت زن مطلوب در این گفتمان زنی است: ظریف، بزک کرده، آداب دان، و باسواد و این همه زمانی ارزشمند است که در خدمت مرد برای ایفای هرچه بهتر وظایف سنتی جنسیتی به کار گرفته شود.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
شهناز ولی پور هفشجانی
استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :