بازتاب اوضاع اجتماعی- فرهنگی عهد سلجوقی در دیوان ناصرخسرو
سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 109
فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_KJICR-4-2_003
تاریخ نمایه سازی: 4 اردیبهشت 1402
چکیده مقاله:
منابع ادبی، یکی از منابع ارزشمندی هستند که اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی روزگار شاعر در آنها بازتاب یافته است. ناصرخسرو، به عنوان یک نخبه ی ناشاد در برابر نخبگان شاد از حکومت سلجوقی نگاهی متفاوت به اوضاع اجتماعی - فرهنگی این دوره دارد. بسیاری از مورخان عهد سلجوقی، به سبب شرایط موجود، بیشتر به ستایش حاکمان پرداختهاند و چندان به چالش ها و کاستی های اجتماعی – فرهنگی این دوره توجه نکردهاند . اما، ناصرخسرو بهسبب گرایش های اسماعیلی و دشمنانه ی خود نسبت به سلجوقیان، بسیاری از پیش آمدها و گرفتاری هایی را که از دید مورخان افتاده را بیان کرده است. گرچه نگاه ناساز و نقادانه او را نمیتوان بدون شک و تردید پذیرفت، ولی چنین نگاهی، در کنار ستایشگران سلجوقیان، می تواند به شناخت بیشتر تاریخ این دوره کمک کند. او به نقد حاکمان، قاضیان و کاربدستان این دوره می پردازد و به موضوعاتی مانند: نخبه ستیزی، فرار دانایان، ستیز با فلسفه و درگیری های فرقه ای توجه داشته است. تحلیل و تطبیق این دو نگاه ناهمسان و شناسایی چالش های اجتماعی – فرهنگی این دوره بر اساس دیوان ناصرخسرو، مساله ی پژوهش است. نتایج حاکی از آن است که ناصرخسرو به سبب نگاه دشمنانه و مغرضانه به سلجوقیان، خوانشی متفاوت از اوضاع اجتماعی- فرهنگی این دوره دارد که بیانگر بسیاری از حقایقی هستند که در منابع تاریخی کمتر به آنها توجه شده است. در این مقاله سعی شده با استناد به منابع و به روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که اوضاع اجتماعی- فرهنگی عهد سلجوقی بر اساس دیوان ناصرخسرو چگونه بوده است؟
کلیدواژه ها:
نویسندگان
نجم الدین گیلانی
استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد