بررسی تاثیرپذیری منظومه بلوچی هانی و شی مرید از لیلی و مجنون نظامی

داستان لیلی و مجنون از مشهورترین داستان های عاشقانه ادبیات فارسی است که از زبان و ادبیات عربی به فارسی راه یافته است. نظامی، نخستین شاعر ایرانی است که این داستان را به نظم فارسی درآورده است. پس از نظامی، شاعران دیگری نیز به تاثیر از او این داستان را بازآفرینی کرده اند. داستان لیلی و مجنون همانند بسیاری از عناصر فرهنگی دیگر، از طریق زبان و ادبیات فارسی و مناسبات فرهنگی این زبان با ادبیات اقوام و مردمانی که با این فرهنگ و ادبیات در تعامل بوده اند، وارد آن فرهنگ ها شده است و در زبان ها و ادبیات آن ها بازآفرینی شده است. در ادبیات بلوچی، دو داستان را می توان یافت که به تاثیر از لیلی و مجنون ساخته شده اند؛ نخست، داستانی است به نام لیلی و مجنون یا لیلا و مجنا و دیگری همین داستان هانی و شی مرید. داستان نخست، چندان شهرتی ندارد اما هانی و شی مرید مشهورترین داستان عاشقانه در ادبیات بلوچی است. این داستان منظوم همانند بسیاری از دیگر منظومه های داستانی کهن ادبیات بلوچی، شاعر مشخصی ندارد و راویان و نقالان، روایت هایی از آن را به گویش های مختلف روایت کرده اند که طبعا تفاوت هایی در جزئیات و تعداد منظومه ها و تعداد بندهای روایت های آن پیدا شده است. هانی و شی مرید با داستان لیلی و مجنون، شباهت های چشمگیری دارد که با توجه به تعاملات همیشگی ادبیات بلوچی با زبان و ادبیات فارسی، می توان این شباهت ها را از منظر تعاملات فرهنگی و تاثیرپذیری ادبی بررسی کرد. همان گونه که لیلی و مجنون نظامی در مقایسه با روایت همین داستان در ادبیات عربی، متاثر از بافت اجتماعی و فرهنگی جامعه روزگار نظامی بوده است، درباره داستان هانی و شی مرید نیز می توان دید که رنگ وبوی بافت اجتماعی و فرهنگی جامعه میزبان در آن تاثیر گذاشته و آن را مبین ویژگی های آن جامعه ساخته است؛ در حقیقت می توان هانی و شی مرید را نسخه بلوچی لیلی و مجنون دانست.

کلیدواژه ها:

هانی و شی مرید ، لیلی و مجنون ، نظامی ، بلوچی ، ادبیات تطبیقی