کاربرد فرایند تحلیلی سلسله مراتبی(AHP) در ارزیابی راهبردهای بیابان زدایی (مطالعه موردی: منطقه خضرآباد یزد)

با توجه به اهمیت روزافزون مسئله بیابان­زدایی و پیچیدگی این فرایند که در اثر برهم کنشهای متغیرهای مختلفی در طی زمان حاصل می­شود، لزوم پرداختن به راهکارهای بهینه به منظور جلوگیری از بیابانی­شدن یا احیاء و ترمیم مناطق تخریب­یافته، ضروری به نظر می­رسد. به­طوری­که ضمن جلوگیری از هدررفتن سرمایه­های محدود، بازدهی طرحهای کنترل، احیاء و بازسازی عرصه­های طبیعی بالا رود. با مطالعه منابع تحقیقاتی، مشخص شد که متاسفانه تاکنون راهکارهای ارائه شده برای رفع این مسئله، بخشی و غیر همه­جانبه­نگر بوده و هیچ­گونه سابقه­ای در بکارگیری روشهای نظام­مند، از جمله روشهای تصمیم­گیری چندمعیاره (MADM) در زمینه بیابان­زدایی وجود ندارد. بنابراین سعی شد از روش فرایند تحلیلی سلسله مراتبی(AHP) به منظور ارائه راهکارهای بهینه در بیابانزدائی استفاده شود. در این پژوهش از روش دلفی(Delphi) به صورت مقایسات زوجی(Pire Wise) با استفاده از نرم­افزار Expert Choice، نظرات متخصصان نسبت به ارجحیت و اولویت معیارها و راهبردها، ارزیابی شد. سپس با عمل تلفیق بر روی نتایج حاصل شده، اولویت نهایی راهبردها بدست­آمد. این مدل به منظور ارزیابی کارایی در ارائه راهبردهای بهینه، در منطقه خضرآباد یزد مورد استفاده قرار گرفت. بنابراین بر مبنای نتایج حاصل شده، راهبردهای جلوگیری از تبدیل و تغییر نامناسب کاربری اراضی با میانگین وزنی ۹/۲۲ درصد، توسعه و احیاء پوشش گیاهی با میانگین وزنی ۸/۲۱ درصد و تعدیل در برداشت از منابع آب زیرزمینی با میانگین وزنی۱/۱۹ درصد به­ترتیب به­عنوان مهمترین راهبردهای بیابان­زدایی در منطقه تشخیص داده شدند.

کلیدواژه ها:

: بیابان زدایی ، تصمیم گیری چندمعیاره ، خضرآباد ، فرایند تحلیلی سلسله مراتبی ، مقایسه زوجی