ارزیابی وضعیت فعلی بیابانزایی با استفاده از مدلI. C. D (مطالعه موردی: منطقه خضرآباد- همت آباد یزد)

یکی از بحران­های اکولوژیکی که جهان امروزه با آن درگیر شده است پدیده بیابان­زایی می­باشد. اما برای مهار این بحران نیاز به شناخت و درک صحیح از عوامل و فرایندهای آن می­باشد. به­منظور ارزیابی وضعیت فعلی بیابان­زایی با استفاده از مدل ICD محدوده­ای به وسعت حدود ۲۴۲ کیلومتر مربع در منطقه خضرآباد- همت­آباد یزد در نظر گرفته شد. روش طبقه­بندی شدت بیابان­زایی در ایران  (ICD)توسط محمدرضا اختصاصی و سعید مهاجری در سال ۱۳۷۴ ارائه شد. در این تحقیق ابتدا اقدام به جمع­آوری داده­های موجود و انجام مطالعات پایه گردید. داده­های جمع­آوری شده وارد محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی[۱] شدند و به روش تفسیر عکسهای هوایی و ماهواره­ای و با استفاده از نرم­افزارهای آرک ویو[۲] و ایلویس[۳] نقشه­های پایه برای منطقه مورد مطالعه تهیه گردید. براساس مطالعات انجام شده با تلفیق نقشه­های ژئومورفولوژی، کاربری اراضی و پوشش گیاهی ۸ واحد همگن بیابانی در منطقه مورد مطالعه تفکیک شد. در مرحله بعد در هر واحد بیابانی عوامل موثر در بیابان­زایی شامل سه عامل محیطی، سه عامل انسانی و دو عامل شاخص فرسایش خاک و توان برگشت­پذیری و بازسازی اکوسیستم، به روش امتیازدهی در دامنه (۱۰- ۰) مورد بررسی قرار گرفت. سپس براساس جمع امتیازات بدست­آمده و مقایسه آن با جدول شاخص شدت بیابان­زایی، نقشه نهایی بیابان­زایی تهیه گردید. نتایج بدست­آمده نشانگر آنست که ۵۳/۸۱ درصد منطقه دارای شدت بیابان­زایی متوسط و ۴۷/۱۸درصد بقیه از وضعیت بیابان­زایی شدید برخوردار می­باشد. بنابراین عامل اصلی بیابان­زایی در سطح ۵۳/۸۱ درصد سطح منطقه مورد مطالعه عامل محیطی[۴] و ۴۷/۱۸ درصد سطح منطقه تحت تاثیر عامل انسانی[۵] می­باشد. اصلی­ترین معیار موجود در این منطقه که در روند بیابان­زایی موثر است فرایند تخریب منابع آب[۶] (W.d)می­باشد.   [۱]- Geographic Information System(GIS) [۲]- Arcview ۳.۲ [۳]-Ilwis ۳.۱ [۴]- Environmental Causes [۵]- Anthropogenic Causes [۶] - Water Degradation

کلیدواژه ها:

بیابان ، وضعیت فعلی بیابان زایی ، مدلICD ، عامل محیطی ، عامل انسانی ، عامل غالب