بررسی کیفیت علوفه گونه های مرتعی در مراتع استپی میمه اصفهان

کیفیت علوفه از طرفی یکی از عوامل مهم در تعیین نیاز روزانه دام است و از طرف دیگر میزان کفایت مواد مغذی مورد نیاز دام را نشان می دهد. در این پژوهش، از گونه های مرتعی Acantholimon festucaceum، Andrachne fruticulosa، Artemisia sieberi، Euphorbia decipiens، Noaea mucronata، Scariola orientalis، Stachys inflata، Stipa arabica و Stipa barbata در منطقه میمه (که از گونه های مهم و مورد چرای دام در مراتع منطقه می باشند) در سه مرحله فنولوژیک رشد رویشی، گل دهی و بذردهی با سه تکرار و هر تکرار ۵ پایه گیاهی از هر گونه نمونه برداری انجام شد. سپس تجزیه شیمیایی برای اندازه گیری درصد نیتروژن (N) و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) نمونه های گیاهی انجام گردید. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده ها از طرح کرت های خردشده در زمان در قالب طرح پایه کاملا تصادفی استفاده شد. پس از جمع آوری داده ها به منظور بررسی تغییرات شاخص های کیفیت علوفه گونه های مورد مطالعه در مراحل مختلف فنولوژیک، تجزیه واریانس مرکب انجام شد و میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که میانگین شاخص های اثرگذار بر کیفیت علوفه، تغییرات قابل ملاحظه ای دارند و مرحله فنولوژیک بر کیفیت علوفه اثر معنی داری دارد. با پیشرفت مراحل رشد، از میزان پروتئین خام (CP)، هضم پذیری ماده خشک (DMD) و مقدار انرژی متابولیسمی (ME) کاسته شده و بر درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) افزوده شد. همچنین نتایج نشان داد که میانگین مقادیر پروتئین خام در مرحله رشد رویشی و گل دهی بیشتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (۷ درصد) برای تامین نیاز روزانه یک واحد دامی و در مرحله بذردهی کمتر بود. میانگین مقادیر هضم پذیری در مرحله رشد رویشی بالاتر و در مرحله گل دهی و بذردهی کمتر از سطح بحرانی آن (۵۰ درصد) برای نیاز نگهداری یک واحد دامی بود. مقادیر انرژی متابولیسمی نیز در کلیه مراحل رشد پائین تر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (۸ مگاژول) برای تامین نیاز روزانه یک واحد دامی می باشد. این امر بیانگر این است که مطلوبیت کیفیت علوفه مرتع در زمان های مختلف چرا یکسان نمی باشد و لازم است نیاز روزانه واحد دامی بر مبنای کیفیت علوفه مشخص شود. به طورکلی مراتع مورد مطالعه از نظر تامین پروتئین خام مورد نیاز روزانه واحد دامی چرا کننده در مراتع منطقه مطلوب ولی از نظر تامین انرژی متابولیسمی، نامطلوب می باشند.

کلیدواژه ها:

کیفیت علوفه ، مرحله فنولوژیک ، پروتئین خام ، ماده خشک قابل هضم ، انرژی متابولیسمی ، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی ، مراتع استپی ، میمه