ارائه مدل برآورد ظرفیت چرای بلندمدت مراتع

محاسبه اصولی ظرفیت چرا، مستلزم در نظر گرفتن عوامل موثر بر آن است. در این پژوهش با مورد توجه قرار دادن عوامل موثر بر ظرفیت چرا، مدل ظرفیت چرای بلندمدت مراتع طراحی گردید و بر اساس آن ظرفیت بلندمدت مراتع نیمه خشک گلستانکوه، وردشت و پشمکان محاسبه شد. تعیین ظرفیت چرا توسط مدل پیشنهادی، در چهار مرحله شامل برآورد متوسط خوب تولید، محاسبه انرژی متابولیسمی در دسترس، محاسبه نیاز روزانه دام و محاسبه ظرفیت چرا انجام گردید. نتایج نشان داد که با توجه به وضعیت خشکسالی رویشگاه ها و به تبع آن نوسان تولید علوفه در سال های مختلف، نمی توان با یکبار اندازه گیری تولید، ظرفیت چرا را برای بلندمدت محاسبه کرد. از این رو، متوسط خوب تولید رویشگاه ها مشخص و بر مبنای آن ظرفیت بلندمدت محاسبه شد. متوسط خوب تولید رویشگاه های گلستانکوه، وردشت و پشمکان در یک دوره آماری ۷-۶ سال، به ترتیب ۴۲۵، ۸/۲۶۳ و ۳/۳۴۳ کیلوگرم در هکتار برآورد شد که مرتبط با سال های ۱۳۸۵، ۱۳۸۰ و ۱۳۸۱ (سال های نرمال از نظر بارندگی) می باشند. ظرفیت چرای بلندمدت رویشگاه ها بر مبنای متوسط خوب تولید، در یک دوره چرایی چهارماهه ۸/۰، ۳/۰ و ۵/۰ واحد دامی در هکتار محاسبه شد که به ترتیب متعلق به مراتع گلستانکوه، وردشت و پشمکان بود و به گونه ای می باشد که اگر ۱۲ ماه پیاپی در منطقه خشکسالی اتفاق بیفتد، در عین حال که به پوشش گیاهی صدمه ای وارد نخواهد شد، دامدار هم متوجه خسارت چندانی نمی شود و مجبور به فروش بیش از اندازه دام های خود نخواهد بود. بر این اساس، مساحت لازم برای چرای یک واحد دامی، در مراتع گلستانکوه، وردشت و پشمکان ۳/۱، ۳/۳ و ۲ هکتار پیشنهاد گردید. مقدار مذکور بر مبنای روش رایج در طرح های مرتع داری، برابر یک هکتار برای یک دوره ۳۰ سال پیشنهاد شده است که این امر، بیانگر لزوم توجه به عوامل موثر بر ظرفیت چرا است و بر کاربرد مدل پیشنهادی، به منظور محاسبه ظرفیت چرای بلندمدت مرتع در طرح های مرتع داری تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

ظرفیت چرا ، تولید علوفه ، حد بهره برداری مجاز ، خوشخوراکی ، کیفیت علوفه