شناسایی متغیرهای موثر بر تاب آوری کشاورزان در برابر گردوغبار بر مبنای نظر خبرگان

اهمیت توجه به توسعه پایدار و امنیت زیستی در مناطق تحت تاثیر فاجعه های زیست محیطی هم چون طوفان های گردوغبار، نیاز به روش های نوین برای یافتن راهبردهای مقابله را بیشتر کرده است. بدین منظور تحلیل ساختاری متقاطع، ابزاری کارآمد برای مطالعه رفتار سیستم است. با استناد به نتایج حاصل از تحلیل ساختاری و رویکرد آینده پژوهی می توان راهبردهایی جهت حفظ پایداری در مناطق تحت تاثیر ریسک زیاد گردوغبار ارائه داد. روش این پژوهش باتوجه به هدف آن، از نوع کاربردی و براساس رویکرد آینده پژوهی می باشد. جامعه نمونه پژوهش از ۲۲ نفر از کارشناسان و مدیران مطلع در حوزه امور کشاورزی و گردوغبار تشکیل شده است. براساس اطلاعات جمع آوری شده از مرحله مصاحبه به روش نیمه ساختار یافته، عوامل موثر شناسایی شد. براساس نظر کارشناسان و خبرگان عوامل نهایی استخراج و یک ماتریس ۲۶×۲۶ طراحی شد. سپس ماتریس اثر متقابل تهیه شده، توسط خبرگان امتیازدهی شد. به منظور تعیین عوامل کلیدی موثر بر تاب آوری جوامع کشاورز تحت تاثیر گردوغبار در شهرستان اهواز، رویکرد آینده پژوهی با استفاده از نرم افزار MICMAC در قالب سه گروه مولفه اقتصادی، اجتماعی و طبیعی-فیزیکی براساس ۲۶ شاخص انجام شد. متغیرهای پژوهش در سه طبقه دو وجهی، تنظیمی و مستقل براساس میزان رابطه تاثیرپذیری و تاثیرگذاری شان تقسیم بندی شدند. عوامل کلیدی شامل «تغییر کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی، کاهش درآمد و آسیب به سرمایه کشاورزان، تشدید فقر و بیکاری، دسترسی به اعتبارات مالی، معیشت جایگزین و مهاجرت» می باشند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که سیستم مورد مطالعه از نوع ناپایدار بوده و به منظور اتخاذ تصمیم های مدیریتی و افزایش پایداری نیاز به توسعه راهبردهایی بر مبنای عوامل کلیدی موثر بر تاب آوری کشاورزان می باشد.

کلیدواژه ها:

آینده پژوهی ، تحلیل ساختاری ، گردوغبار ، تاب آوری ، MICMAC