واکاوی مبانی تشکیل و ماهیت مسئولیت صندوق های تامین خسارت بدنی

صندوق، نهاد عمومی غیر دولتی با شخصیت حقوقی مستقل است که در موارد منصوص، به منظور حمایت از اشخاص ثالث زیاندیده ناشی از حوادث رانندگی که امکان پرداخت از سوی شرکت بیمه فراهم نیست یا در مواردی که مجنی علیه مرد نیست (تبصره ماده ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی مصوب (۱۳۹۲، با روشی جدا از نظام مسئولیت مدنی، دیه یا خسارات بدنی را پرداخت و در موارد مشخص، به قائم مقامی زیاندیده به مسبب حادثه یا بیمه گر رجوع می کند (ماده ۲۵ قانون بیمه اجباری). موارد تحت شمول تعهدات صندوق، در قوانین موضوعه احصاء شده و خارج از این موارد، صندوق تکلیفی به پرداخت خسارات بدنی ندارد. ماهیت مسئولیت صندوق، منطبق با نظریه مسئولیت جمعی است که بر اساس آن، دین واحد به علت وجود منابع متعدد بر عهده چند مدیون قرار گرفته است، در حالی که موضوع تعهد واحد است. در غالب موارد، مسئولیت صندوق تبعی و ثانویه و فرع بر وجود مدیون نهایی و واقعی است که به حکم قانون، »ضامن« پرداخت خسارت وارده می باشد. اما در موارد استثنائی، این مسئولیت به طور مستقیم ایجاد شده و مبتنی بر الزام قانونی است. فلسفه اولیه تاسیس صندوق، حمایت از اشخاص ثالث زیان دیده در حوادث ناشی از وسایل نقلیه موتوری بود که به صورت تبعی و ثانویه تکلیف به پرداخت خسارات بدنی پیدا کرده است. اما در گذر زمان و با تصویب قانون جدید مجازات اسلامی گستره این تعهدات افزایش پیدا کرده و به کلیه جنایاتی که مجنی علیه آن مرد نیست، تسری یافته است.

کلیدواژه ها:

خسارت بدنی ، صندوق های تامین خسارت بدنی ، مسئولیت جمعی