چگونگی شکل گیری شهرها در دوره ی قاجار مطالعه موردی: شهر دولت آباد ملایر

شهر علاوه بر اینکه یک واحد اجتماعی است، یک واحد کالبدی با مشکلات مادی خاص خود نیز هست که شکل و ساختار آن به وسیله ی جامعه ای که در آن زندگی می کنند و ابزارهای آن جامعه تعیین می شود. پژوهش حاضر در واقع بازشناسی عناصر معماری شکل دهنده ی شهر دولت آباد ملایر در دوره ی قاجار و مراحل شکل گیری این شهر است. مساله ای که در اینجا مطرح است نادیده گرفته شدن شهر های کوچک اما حائز اهمیت در میان شهر های مهم تر است. هدف از این پژوهش مطالعه علل شکل گیری شهر کوچک دولت آباد و روند توسعه ی آن تا شکل گیری شهر ملایر است. برای رسیدن به این هدف با استفاده از روش تفسیری تاریخی متون مورد مداقه قرار گرفته اند. نتایج حاکی از آنست تا پیش از احداث شهر دولت آباد، قلعه زندیه و قریه چوبین در محل فعلی شهر ملایر قرار داشته و آباد بوده اند اما این منطقه دارای مرکز اداری مشخصی نبوده است. شهر دولت آباد در سال ۱۲۲۴ هجری قمری در مرکز شهر ملایر توسط فتحعلیشاه قاجار بنا گردید و نام شهر بر روی آن قرار داده شد. بنای اصلی شهر شامل چند قصر، باغ، مسجد، بازار و یک حمام بود که درون حصاری با چهار دروازه قرارگرفته بود. این عناصر معماری در طول زمان گسترش پیدا کرده اند و در توسعه ی این شهر نقش داشته اند. همچنین در این پژوهش مراحل شکل گیری اولیه ی شهر دولت آباد و چگونگی گسترش آن بر روی بناها و تغییرات شهری ملایر از سال ۱۲۲۴ هجری قمری تا دوره پهلوی دوم بررسی شده است که این بناها شامل بازار، کاروانسراها، مساجد، حمام ها و باغ ها می باشد.

کلیدواژه ها:

کلمات کلیدی: شهر ملایر ، شهر دولت آباد ، شهر قاجار ، سیر تحول شهر ، عناصر معماری