مروری بر ویژگیها و سازوکارهای فعالیت باکتریهای حل کننده فسفات

فسفر یکی از عناصر غذایی مهم برای گیاهان است که فراهمی کمی در خاک دارد. تثبیت سریع فسفر و عدم تحرک آن در خاک، باعث شده که سالانه فقط ۲۰ الی ۲۵ درصد از آن مورد استفاده گیاه قرار بگیرد. طبیعت خاکهای کربناتی که بخش عمدهای از اراضی زراعی و باغی کشورمان را نیز شامل میشود، باعث شده تا استفاده از کودهای شیمیایی فسفره از کارآیی کمی در اینگونه اراضی برخوردار باشد و بدین دلیل کشاورزان برای حصول نتیجه مورد نظر هر ساله مقادیر متنابهی از این نهاده شیمیایی را به اراضی زیر کشت اضافه نمایند. آلودگی به فلزات سنگین باالخص کادمیوم در پی مصرف کودهای شیمیایی فسفاته علاوه بر تهدید سلامت انسان منجر به پیامدهای زیست محیطی، آلودگی خاک، کاهش تنوع و فعالیتهای میکروبی خاک و در نهایت تهدید پایداری بوم نظامهای کشاورزی خواهد شد. باکتریهای تحریک کننده رشد گیاه یا PGPR باکتریهای موجود در خاک و ریزوسفر گیاهان هستند که با سازوکارهای مختلف به رشد گیاه کمک میکنند. در این میان دستهای از این باکتریها با تولید و ترشح اسیدهای آلی و فسفاتازها مختلف قادر به انحالل فسفات نامحلول آلی و غیر آلی هستند که به آنها باکتریهای حل کننده فسفات گفته میشود. نتایج پژوهشهای صورت گرفته در ارتباط با این نوع نهاده های زیستی نشان داده است که دامنه تاثیر آنها بسته به نوع گیاه میزبان و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک متفاوت بوده و کاربرد آنها توانسته است ۲۵ تا ۵۰ درصد از نیاز فسفره گیاه میزبان را تامین نمایند. حرکت به سمت استفاده از تکنولوژیهای مدرن برای تولید این ریزجانداران و استفاده از فرمولاسیون های جدید میتواند ضمن افزایش زمینه کاربرد این ترکیبات زیستی در کشور، زمینه مناسبی را برای کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفره فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

اسیدهای آلی ، باکتریهای حل کننده فسفات ، فسفر ، کود زیستی