بازشناسی اصول مولفه های سازنده مساجد دوره ایلخانی نمونه موردی: شهر تبریز

شهرسازی دوره ایلخانی بنا بر شرایط سیاسی، اجتماعی، مذهبی و فرهنگی به وجود آمده طی حملات مغولان، یکی از تاثیرگذارترین نمونه های تاریخ شهرسازی ایران را شامل می شود. در این بازه زمانی همچنین شاهد تغییرات گسترده کالبدی و غیر کالبدی در معماری مساجد در دوره ایلخانی بودیم. مسجد مهم ترین نهاد تمدن ساز در اسلام و روحی بزرگ در کالبد مکان است و جدا کردن این روح از آن کالبد کاری ناصواب است. دوره ی ایلخانی ابتدا با ویرانی های شدید شروع شد ولی با ورود وزیران لایق ایرانی و همچنین به اسلام گرویدن شاهان ایلخانی پیشرفت پیش از پیش در معماری مساجد رخ داد. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی انجام گرفته که از طریق مطالعه ی کتابخانه ای، یافته های میدانی و عکس برداری از مساجد ایلخانی تبریز انجام شده است. ابتدا تاریخچه مختصری از تحولات تاریخی دوره ایلخانی ذکرشده و سپس به بررسی مساجد این دوره در شهر تبریز پرداخته شده و محتوای کالبدی بناها ازجمله آرایه ها و تزئینات ایوان ها، سردر، گنبد، سال ساخت و پلان مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته است. با توجه به بررسی های که در مورد ۵ مسجد دوره ایلخانی تبریز ازلحاظ مولفه های اصلی سازنده مساجد به طور کامل انجام گرفته و در قالب جداول و نمودارهایی در مقاله تحلیل و بررسی شده و به طور مجزا در مورد هرکدام از مولفه ها برای تک تک مساجد درنتیجه گیری بیان گردیده است. در کل می توان گفت ایلخانیان سعی کردند تا با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و اجتماعی شهر تبریز مساجد ایلخانی را مطابق با شرایط موجود در آن زمان بنا کنند.

کلیدواژه ها:

مولفه های سازنده ، دوره ایلخانی ، مساجد ، تبریز.