واکاوی الگوی مکان گزینی مساجد جامع در شهرهای اسلامی مناطق کویری (نمونه موردی : مسجد جامع یزد)

مساجد بارزترین و نمادی ترین بنای شهرهای اسلامی در گذشته بودهاند. در طول تاریخ شکل گیری شهرهای اسلامی ، مساجد همواره به عنوان فضاهای عمومی مهم و مردمی دارای عملکردهای متعدد اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و کالبدی بوده و در شکل گیری شهر اسلامی نقش محوری داشته اند. اهمیت مسجد در برخی دورانها تا بدانجا بوده که مدنیت شهر در قلمرو حکومت اسلامی درگرو وجود مسجد جامع در آن شهر بوده است . به علاوه، عنصر محوری مراکز محلات همواره مساجد محله بوده اند. با این حال، طی سده اخیر، اتصال و پیوند مسجد با شهر در مسیر تکاملی شهرسازی آن از دست رفته و مکانگزینی درخور مقام و جایگاهش را در جامعه امروز ایران نیافته است . با توجه به شکل گیری شهرهای گذشته بصورت ارگانیک و در عین حال حفظ موقعیت های شاخص و هویتی برای هر عنصر، این مطالعه بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با بررسی منابع کتابخانه ای ، ابعاد مختلف مکانگزینی مسجد جامع شهرکویری و تاریخی یزد را بر اساس ضوابط امروزی مکانیابی مساجد مقایسه نماید. نتایج حاکی از آن است در مورد مسجد جامع یزد، اصول مکانیابی به بهترین شکل در زمان خود رعایت شده که حتی می تواند به عنوان الگویی برای جانمایی مساجد امروزی مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مکان گزینی ، اصول مکانیابی ، مسجد جامع ، شهر اسلامی ، شهر یزد.