بررسی صفحه آرایی کتب علوم طبیعی چاپ سنگی دوره قاجار

با رواج چاپ سنگی در دوره قاجار، کتابهای مصور متنوعی با موضوعات مختلف ، چاپ و تکثیر شدندکه اغلب آنها علاوه بر پیروی از سنت های پیشین کتابآرایی ایرانی ، از برخی ویژگی های جدید نیز در صفحه آرایی بهره بردند. از جمله کتابهای مصور چاپ سنگی این دوره، کتبی با موضوعات علوم طبیعی بود. کتابهای عجایب المخلوقات و خواصالحیوان، دو نمونه مهم از کتابهای علوم طبیعی بوده که در دوره قاجار به صورت چاپ سنگی کتاب آرایی و تکثیر شدند. هدف این پژوهش ، شناسایی ویژگی های صفحه آرایی و ارزشهای زیبایی شناختی مربوط به آن، در کتب علوم طبیعی چاپ سنگی دوره قاجار، با تمرکز بر کتابهای عجایب المخلوقات و خواصالحیوان، و رسیدن به پاسخی برای این سوال است : ویژگی های ساختاری و زیبایی شناختی در صفحه آرایی کتب علوم طبیعی چاپ سنگی دوره قاجار چگونه بوده است ؟ روش پژوهش ، توصیفی _تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای انجام گرفته است . نتایج نشان می دهد که کاتبان و هنرمندان برای ایجاد روابط مناسب در صفحه آرایی ، بین عناصر نوشتاری ، تصویری ، تزئینی و فضای خالی تقریبا، از یک الگوی مشخص و یکسان بهره بردهاند. تمامی عناصری که در صفحه آرایی کتابهای مذکور انجام شده، تقریبا با هم هماهنگ بوده و دارای انسجام است ؛ همچنین ، استفاده از ضخامت و نازکی حروف در خط نستعلیق ، موجب هماهنگی بیشتر و زیبایی صفحات شده است .

کلیدواژه ها:

صفحه آرایی ، کتب علوم طبیعی ، چاپ سنگی ، عجایب المخلوقات ، خواص الحیوان.