بررسی بکارگیری چفت و بست های فلزی در اتصالات قطعات سنگی معماری هخامنشی ؛ مطالعه موردی : آرامگاه کوروش، طاق شیرین و فرهاد وآرامگاه گور دختر

معماری سنگی و نحوه چیدمان سنگ ، پپرو اصول خاص خود بوده است . سنگ های موجود در طبیعت یا به صورت معدنی و یکپارچه یافت می شد و یا به صورت قطعات با اشکال هندسی نامنظم بودند. راست گوشه کردن و منظم کردن اشکال هندسی سنگ ها با ضربات پتک امکان پذیر بود و در استفاده از سنگهای با اشکال منظم در قطعات بزرگتر، دیگر ملات معنی و مفهوم خود را از دست می داد. لذا برای چسباندن سنگ ها به یکدیگر از بست های فلزی استفاده می شد. در این پژوهش ، ساروج که از مصالح متداول دوره هخامنشی بوده است و آن هم در کاخ های شاهی باید استفاده از آن بیشتر به چشم می خورد که به یک باره در ساختمان سازی هخامنشی حذف گردیده است و جایگزین آن همان بست های فلزی جای گرفته در دل سنگ ها بودند؛ که با پوششی از سرب، سنگ ها را به یکدیگر متصل می کردند. روش تحقیق در این پژوهش در خصوص مبانی و چارچوب نظری آن، روش توصیفی تحلیلی بوده است و اطلاعات به صورت اسنادی جمع آوری شده است . نتایج تحقیق نشان میدهد که بدلیل استفاده از سنگ های با ابعاد بزرگتر، چسبانندگی لایه نازکی از ملات ساروج دیگر جوابگو نبود و در عوض استفاده از بست های فلزی جایگزین مناسبی برای استفاده از ساروج بود که میتوان گفت راز ساختمانهای مرتفع تخت جمشید همین جایگزینی می تواند باشد و زیبایی و استحکام نیز مولفه های بعدی این جایگزینی می تواند باشد. استفاده از بست های فلزی به جای ملات ساروج، گذشته از زیبایی و یکپارچه نشان داده شدن، جنبه استحکامی نیز داشته است که امروزه این بست های فلزی جای خود را به میلگرد ها داده و به جای سنگهای بزرگ از سنگ های شکسته و به جای ملات ساروج ملات سیمان کاربرد دارد؛ این کار نشان می دهد که بستهای فلزی به کار رفته شده در اتصالات سنگی بناهای باستان می تواند منبع الهام برای اتصالات سنگها در دوره های بعد بوده باشد.

کلیدواژه ها:

معماری سنگی ، چفت و بست در معماری سنگی ، آرامگاه کوروش ، طاق شیرین و فرهاد ، آرامگاه گور دختر