بررسی نقش آب و آب نما در مرکزیت بخشیدن به فضا نمونه موردی : آب نمای میدان نقش جهان اصفهان

یکی از آشکارترین اصول در معماری اسلامی ، فارغ از زمان و مکان، تجلی مفهوم »مرکز« در معنا و کالبد آن است . هر آفریده واجد مرکزی است که حیات مادی و معنوی اش پیرامون آن معنا می یابد. بنابراین توجه به اصل مرکزیت به عنوان یکی از راهکارهای رسیدن به اصل وحدت که بنیادی ترین اصل سنت اسلامی است ، در زمینه بررسی هنر و معماری سنتی ایران یکی از ضروریات به شمار می آید. به عبارتی دیگر، مرکز ازجمله مفاهیمی است که اگر عمیقا فهم شود، راهی برای آفرینش معماری خوب ورای محدودههای زمانی و مکانی می گشاید. در این میان حوض و آب از جمله عناصری به شمار می آیند که کیفیات حسی چنین فضایی را تشدید می کند. این پژوهش با هدف درک ویژگی های ۱۵گانه کریستوفرالکساندر و تحلیل آنها در آبنمای میدان نقش جهان اصفهان، به بررسی نقش آب و آبنما در مرکزیت بخشیدن به فضای معماری می پردازد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت از نوع تطبیقی -تحلیلی و به لحاظ زمانی از نوع تحقیقات کیفی و به لحاظ هدف جز تحقیقات آیندهنگر و به لحاظ فرآیند جز روش های استنادی - استنباطی و استدلالی محسوب می شود. ابزار گردآوری اطلاعات اولیه شامل مطالعه اسناد کتابخانه ای است . یافته های پژوهش نشان می دهد؛ آبنمای میدان امام نقش جهان اصفهان نمونه ای است که با آنچه بررسی و پژوهش های سی ساله کریستوفرالکساندر در مورد پدیدهها و ویژگی حیات در آنها انجام داده است کاملا تطبیق دارد. همچنین طبق ویژگی های ۱۵گانه کریستوفر تحلیل کردیم که آب نمای میدان در مرکزیت بخشیدن به فضای میدان کمک شایانی می نماید و می توان به این نتیجه رسید که طراحی آبنما در تقویت مرکزیت فضا می تواند بسیار تاثیرگذار باشد، در واقع بین این دو رابطه معناداری وجود دارد. در آخر راهکارهایی جهت طراحی آبنما و استفاده از خصوصیات جادویی و سحرانگیز آب با هدف افزایش مرکزیت در فضا پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه ها:

مرکزیت ، مراکز نیرومند ، ویژگی های ۱۵گانه کریستوفر ، طراحی آبنما ، آبنمای میدان نقش جهان اصفهان