مرگ طلبی در جدال خیر و شر و مقایسه آن با مرگ طلبی عاشقانه و عارفانه بر اساس دو نگاره از دو مرحله پیشین و پسین مکتب هرات

هدف این مقاله بررسی یک نگاه خاص به مرگ یعنی «مرگ­ طلبی» است که اغلب خاستگاه آن آرمان ­های سیاسی حکومت­ هاست و علاوه بر تاثیرگذاری بر هنرمندان در آثار آن­ها نیز بازتاب یافته است. مراد از مرگ­ طلبی، نگاهی است که انسان برای متحقق کردن هدفی والا یا رسیدن به امری پربها بدون هیچ بیمی مرگ را طلب می ­کند. این انسان در زندگی ­اش نه تنها از مرگ نمی ­هراسد، بلکه در جست ­و­جوی آن است. در این مقاله ابتدا کلیاتی درباره انواع نگاه به مرگ ارائه شده است. سپس بر اساس روش توصیفی- تحلیلی مرگ ­طلبی از دو منظر بررسی و مقایسه شده است: نخست جدال بین نمادهای خیر و شر با تمرکز بر نگاره «کشته شدن دیو سپید به دست رستم» از شاهنامه بایسنقری، و دوم مرگ طلبی با رویکرد عاشقانه و عارفانه بر اساس نگاره «مرگ فرهاد» اثر کمال الدین بهزاد از خمسه نظامی. همچنین، علاوه بر مقایسه نگاه به مرگ در این دو رویکرد، کوشیده شد که این نگاره­ ها به ­همراه اشعار و مضامین­ نظری و بصری ­شان تحلیل و مقایسه شوند؛ تا در نهایت تفاوت ­ها و شباهت­ های این دو الگو از نگاه به مرگ، در دو اثر برجسته در زمان خودش مشخص شوند. در پایان مشخص می ­شود که آرمان ­های سیاسی حکومت­ ها هم، در شکل ­گیری نگاه به مرگ بسیار موثر است و این امر به نوعی در آثار برخی هنرمندان به ­مثابه بخشی از روح زمان­ شان بازتاب می ­یابد.

کلیدواژه ها:

مرگ طلبی ، مکتب هرات ، مرگ عاشقانه و عارفانه ، شاهنامه بایسنقری ، خمسه نظامی