ارزیابی آسیب پذیری و خطرپذیری منابع آب کارستی با تلفیق دو شاخص VESPA و EPIK

با توجه به تنش های عرضه و تقاضا و مشکلات کم آبی، بهره برداری از منابع آب کارستی بسیار حائز اهمیت شده است. بهره برداری از این منابع بدون مدیریت و برنامه ریزی با توجه به محیط درز و شکافی آن باعث ایجاد بستر آلودگی می شود. یکی از ابزارهای مهم جهت این موضوع استفاده از شاخص های آسیب پذیری و تعیین میزان خطرپذیری بهره برداری از آن است. در این مطالعه به بررسی وابستگی مظهر چشمه به عنوان خروجی حوضه آبریز کارستی و حوضه آبگیر آن با تلفیق شاخص های آسیب پذیری می پردازد. یکی از روش های ارائه شده جهت تعیین آسیب پذیری چشمه روش VESPA بوده که با استفاده از پارامترهای مهم شوری، دبی و دمای آب چشمه آسیب­پذیری تعیین می­شود. همچنین روش های متعددی برای آسیب­پذیر حوضه­های کارستی ارائه شده است که در این تحقیق از روش EPIK استفاده می­شود. در ادامه با استفاده از رتبه بندی پارامترهای موثر و تلفیق با شاخص آسیب پذیری، میزان خطرپذیری حوضه را تعیین می کند. براین­اساس دو چشمه پریکدان و سرابتاوه ازنظر آسیب پذیری با شاخص VESPA در کلاس خیلی زیاد و زیاد قرار داشته و با ارزیابی آسیب پذیری حوضه آبگیر دو چشمه با شاخص EPIK همبستگی بالایی دارند. پس از تعیین آسیب پذیری، با رتبه بندی پارامترهای شیب، سازندهای زمین شناسی، عوارض طبیعی و کاربری اراضی، میزان ریسک بهره برداری تعیین شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان ریسک به میزان ۷۴% در بخش های جنوبی منطقه قرار دارد. این منطقه دارای تعداد زیادی آب­فروچاله و سازندهای کارستی نفوذپذیر است. با تلفیق نقشه ریسک و شاخص آسیب پذیری، خطرپذیری حوضه مورد ارزیابی قرار گرفت که نتایج نشان داد که حدود ۹۰ درصد حوضه در خطرپذیری متوسط و کم قرار دارند.

کلیدواژه ها:

آب فروچاله ، آسیب پذیری ، خطرپذیری ، ریسک ، VESPA ، EPIK