بررسی الگوهای استوکاستیک رواناب در مقیاس های زمانی و مکانی مختلف در برخی حوضه های آبریز جنوب غرب ایران

رواناب مانند بسیاری دیگر از متغیرهای هیدروکلیماتولوژیک از تغییرات فصلی که تحت تاثیر فرایندی تصادفی قرار دارد برخوردار می باشد. تحقیقات نشان داده است که مدل های استوکاستیک از مناسب ترین ابزارهای شبیه سازی متغیرهای تصادفی که دارای یک روند فصلی اند می باشد. در این مقاله ضمن تشریح نحوه توسعه مدل های سری زمانی، الگوهای استوکاستیک رواناب به صورت الگوی مرکب اتورگرسیو میانگین متحرک در مقاطع زمانی ماهانه، دوماهه و فصلی در تعدادی از زیر حوضه های آبریز دز و کارون در جنوب غرب ایران با مساحت متفاوت از ۳۷ تا ۹۹۰۰ کیلومتر مربع، شناسائی و استخراج شده است. حوضه های آبریز مورد تحقیق به نحوی انتخاب گردیده اند که دامنه وسیعی از مساحت را در برگرفته تا بتوان الگوهای استوکاستیک رواناب را نسبت به ابعاد مختلف حوضه های آبریز مورد بررسی قرار داد. نتایج این تحقیق نشان داده است که نوع الگوی استوکاستیک در مقیاس زمانی دو ماهه و فصلی، وابستگی زیادی با مساحت حوضه های آبریز ندارد و در حوضه های دیگر نیز قابل تعمیم خواهد بود. از سوی دیگر الگوی مرکب اتورگرسیو میانگین متحرک در مقیاس ماهانه در حوضه های آبریز با مساحت مختلف از روند متفاوتی برخوردار بوده و در حوضه های آبریز با مساحت بسیار کوچک، احتمال افزایش تعداد مرتبه مدل اتورگرسیو وجود دارد. الگوهای استخراج شده در این تحقیق را می توان به منظور پیش بینی رواناب در مقاطع مختلف در حوضه های مورد بررسی بکاربرد.

کلیدواژه ها:

سری زمانی ، استوکاستیک ، خود همبستگی ، رواناب